Żona noblisty - Doktora Śmierć upamiętniona przez Uniwersytet Wrocławski

Tablica niemieckiej chemiczki o godz. 13 zawiśnie w przejściu, prowadzącym z placu Uniwersyteckiego na ulicę Grodzką, w sąsiedztwie Jana Ewangelisty Purkyniego, XIX-wiecznego fizjologa i anatoma, oraz botanika Stanisława Kulczyńskiego.

Clara Immerwahr urodziła się w 1870 roku we wsi Polkendorf pod Wrocławiem (dzisiaj Wojszyce) w zamożnej rodzinie żydowskiej. Była najmłodszą córką doktora chemii Philippa Immerwahra i Anny z domu Krohn. Po ukończeniu Töchterschule von Fräulein Krug we Wrocławiu, w 1895 roku jako pierwsza kobieta rozpoczęła studia na Uniwersytecie Wrocławskim. Wcześniej jednak musiała zdać trudne egzaminy, do których mężczyźni nie byli zobowiązani.

Pierwsz kobieta-doktor na UWr

Później pod kierunkiem prof. Richarda Abegga prowadziła na uczelni badania nad rozpuszczalnością soli metali ciężkich, w 1900 roku udało jej się obronić doktorat (Maria Curie-Skłodowska została doktorem fizyki trzy lata później). Mimo że Clara zdobyła najwyższą ocenę, na uniwersytecie mogła wówczas liczyć jedynie na pracę laborantki.

W 1901 roku wyszła za mąż za obiecującego naukowca - Fritza Habera i wyjechała z nim do Karlsruhe. Mąż Klary opracował technologię sytnezy amoniaku i został uznany za twórcę nazwozów sztucznych. W 1918 roku otrzymał za to Nagrodę Nobla.

Narodziny Doktora Śmierć

22 kwietnia 1914 roku na froncie pod Ypres, pod jego nadzorem, rozpylono blisko sześć tysięcy butli z chlorem i pięć tysięcy francuskich żołnieży skonało w męczarniach (drugie tyle zostało sparaliżowanych). Fritz osobiście sprawdzał efekty śmiercionośnej substancji, którą później nazwano iperytem, a nawet opisał zachowania konających. 

Mąż, jak pisze Małgorzata Porada z Uniwersytetu Wrocławskiego, stłumił zawodowe ambicje Clary. Po urodzeniu syna wygłaszała jedynie pogadanki o przydatności chemii dla gospodyń domowych.

Nie dla barbarzyństwa

Clara wiedziała, czym zajmuje się Fritz (tłumaczyła jego prace na angielski) i nigdy tego nie popierała. Żądała od męża, żeby zaprzestał tej "naukowej perwersji i barbarzyństwa", jak nazywała jego badania. Krytykowała go nawet publicznie. Fritz, który za swoją działaność dostał awans od cesarza, zarzucał żonie brak patriotyzmu i zdradę niemieckiego narodu.

Wieczorem 2 maja 1915 Clara wykradła mężowi pistolet i strzeliła sobie prosto w serce. Zmarła dwie godziny później. Strzał usłyszał jej 13-letni wówczas syn, Hermann, który również później został chemikiem.

Fritz pracował jeszcze później nad cyklonem B, który był wykorzystywany w obozach koncentracyjnych. Nie bez powodu nazwano go Doktorem Śmierć. Po drugiej wojnie światowej syn Haberów również popełnił samobójstwo.

Czytaj też:

• Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego z Apollem i Niobe
• Mama na studiach. Takie rzeczy tylko na pedagogice Uniwersytetu Wrocławskiego [foto, wideo]

Wybierz z nami Książkę Roku 2011

Sylwester 2011/2012 na wrocławskim Rynku

Wrocław: Sylwester 2011 [oferty, ceny]

Konkurs na zdjęcia z wrocławskiego zoo

**

**