Matura 2009 z biologii była prosta: zobacz odpowiedzi, arkusze, pytania i rozwiązania zadań

Na maturze pojawiło się dużo pytań z genetyki, ochrony środowiska a także dotyczących metabolizmu komórki. Jakie były ich nastroje uczniów? Czy zaskoczyły ich pytania? Zapytaliśmy o to maturzystów IX LO we Wrocławiu.

- Poszło mi dość dobrze,. W porównaniu z ubiegłoroczną maturą wydaje mi się , że ta była znacznie prostsza, z czego bardzo się cieszę - mówi Marcin Sztof.

Tomek, Karina i Marcin z IX LO byli zadowoleni z egzaminu maturalnego z biologii

- Podstawa była bardzo prosta, było to czego się spodziewałam , nic nadzwyczajnego. Myślę, że poszło mi bardzo dobrze, jednakże biorę pod uwagę to, że zawsze klucz jest trochę problematyczny. Mogę stracić wiele punktów na drobnostkach typu źle użyte słowo czy określenie - mówi  Karina Huczyńska.

Kluczem martwi się także jej kolega Tomasz Kerl. - Pisałem też rozszerzenie. Było tam pytanie o żywności genetycznie modyfikowanej, w którym tak naprawdę trzeba było dać własną opinię i z tym może być problem w kluczu. Może być on zupełnie inny niż sądzimy.

Tegoroczne pisemne egzaminy maturalne potrwają do 21 maja. Egzaminy ustne zakończą się 29 maja.

Oficjalne odpowiedzi CKE opublikuje kilka tygodni po egzaminie, u nas jednak powinny być szybciej! Namawiamy Was, abyście po powrocie do domu wysłali nam swoje typy odpowiedzi poprzez dodanie komentarzy pod artykułem **

, bądź na [email protected]**. Pomożecie innym sprawdzić się przed oficjalnymi wynikami!

Arkusze maturalne 2009 -język polski

poziom podstawowy - pobierz plik poziom rozszerzony - pobierz plik Język polski dla niesłyszących poziom podstawowy - arkusz

Arkusze maturalne 2009 - wiedza o społeczeństwie

poziom podstawowy - arkusz poziom rozszerzony - arkusz Wiedza o społeczeństwiedla niesłyszących poziom podstawowy -arkusz

Arkusze maturalne 2009 - Język włoski

poziom podstawowy - arkusz+ transkrypcja poziom rozszerzony cz.I -arkusz poziom rozszerzony cz.II - arkusz + transkrypcja

Arkusze maturalne 2009 - historia

poziom podstawowy - arkusz poziom rozszerzony - arkusz Historia dla niesłyszących poziom podstawowy - arkusz

Harmonogram egzaminów maturalnych 2009

*dotyczy absolwentów klas dwujęzycznych.

źródło : Centralna Komisja Egzaminacyjna

Zobacz też:

• Maturę da się przeżyć
• Matura to nie koniec świata
• Matura z języka polskiego we Wrocławiu: Jak było?

BIOLOGIA POZIOM PODSTAWOWY - przykładowe odpowiedzi

Zadanie 1. (3 pkt) Na schemacie przedstawiono budowę układu pokarmowego człowieka.

a) Podaj literę i nazwę odcinka przewodu pokarmowego, w którym występują bakterie symbiotyczne.
B. jelito grube

b) Wymień dwie funkcje tego odcinka.
1. Wchłanianie wody i soli mineralnych
2. Formowanie kału i przesuwanie go w kierunku odbytnicy

Zadanie 2. (1 pkt) Poniższy schemat przedstawia uproszczony przekrój poprzeczny przez jelito - jeden z odcinków przewodu pokarmowego człowieka. Podaj nazwę odcinka jelita przedstawionego na powyższym schemacie oraz nazwę elementu jego budowy, który umożliwia tę identyfikację.
Jest to jelito cienkie ponieważ posiada kosmki jelitowe

Zadanie 3. (3 pkt) Trawienie złożonych związków organicznych zawartych w pokarmach wymaga określonych warunków.
Określ warunki konieczne do prawidłowego przebiegu trawienia tłuszczów w dwunastnicy, uwzględniając:
a) nazwę enzymu Lipaza trzustkowa
b) odczyn środowiska, w którym działa enzym trawiący tłuszcze: Odczyn zasadowy
c) nazwę wydzieliny (produkowanej w wątrobie) ułatwiającej trawienie tłuszczów. Żółć

Zadanie 4. (1 pkt) Na śniadanie uczeń zjadł posiłek złożony wyłącznie z węglowodanów (skrobi i sacharozy). Zaznacz informację, która prawidłowo opisuje trawienie wyżej wymienionego posiłku.
A. Większa część tego posiłku nie ulegnie strawieniu, ze względu na brak odpowiedniego enzymu trawiennego w przewodzie pokarmowym człowieka.
B. Trawienie zachodzić będzie stopniowo, we wszystkich odcinkach przewodu pokarmowego, aż po jelito cienkie.
C. Trawienie tego posiłku zachodzić będzie głównie w żołądku, ze względu na obecność specyficznych enzymów.
D. Trawienie zachodzić będzie tylko w tych odcinkach przewodu pokarmowego, w których jest środowisko obojętne lub zasadowe

Zadanie 5. (1 pkt) Na podstawie tekstu zaznacz wykres (1, 2 lub 3), który obrazuje prawidłowy udział poszczególnych posiłków w całodziennym zapotrzebowaniu człowieka na składniki pokarmowe.
Wykres 2

Zadanie 6. (2 pkt) Korzystając z poniżeszego tekstu wyjaśnij, uwzględniając obecność HDL lub LDL, w jaki sposób spożywanie każdego z wymienionych rodzajów tłuszczów (roślinne, zwierzęce) może wpływać na rozwój miażdżycy w organizmie człowieka.
...
Tłuszcze roślinne: ich obecność w pokarmie chroni tętnice przed rozwojem miażdżycy, gdyż wpływają na wzrost poziomu lipoprotein HDL we krwi. Lipoproteiny HDL usuwają cząsteczki cholesterolu ze ścian tętnic do wątroby.
Tłuszcze zwierzęce: ich obecność w pokarmie sprzyja wzrostowi poziomu lipoprotein LDL we krwi. Lipoproteiny LDL transportując cholesterol przenikają przez ściany tętnic, co sprzyja osadzaniu się cząsteczek cholesterolu na wewnętrznych ścianach tętnic i powoduje powstawanie miażdżycy.

Zadanie 7. (2 pkt) W organizmie człowieka wątroba pełni różnorodne funkcje, w tym uczestniczy w przemianach metabolicznych różnych związków.
Na schemacie przedstawiono w uproszczony sposób przemiany biochemiczne, którym podlegają aminokwasy w wątrobie człowieka. Podkreśl dwie funkcje wątroby w organizmie człowieka, które są zilustrowane na powyższym schemacie.
A. Magazynuje żelazo.
B. Produkuje różne białka.
C. Wytwarza żółć.
D. Wytwarza mocznik.
E. Produkuje ciepło.

Zadanie 8. (2 pkt) W organizmie człowieka występują różne rodzaje tkanki mięśniowej. (...)
Na podstawie powyższych informacji skonstruuj tabelę pozwalającą porównać włókna mięśniówki gładkiej z włóknami mięśniówki szkieletowej, z uwzględnieniem dwóch cech: kształtu włókien oraz rozmieszczenia w nich jąder komórkowych.

Rodzaj tkanki mięśniowej | Mięśnie gładkie | Mięśnie Szkieletowe
Kształt włókien | Włókna wrzecionowate| Włókna wydłużone, cylindryczne
Rozmieszczenie jąder | Pojedyncze jądra położone centralnie |Liczne jądra położone obwodowo, przy błonie komórkowej włókna

Zadanie 9. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono jeden z rodzajów stawów występujących w organizmie człowieka. Wpisz w odpowiednie miejsca informacje o przedstawionym rodzaju stawu.
a) Rodzaj stawu: staw panewkowy
Zakres ruchów tego stawu: ruch może odbywać się wokół wielu osi, ale zakres ruchu jest niewielki ze względu na głębokość panewki
b) Przykład tego rodzaju stawu w organizmie człowieka: staw biodrowy

Zadanie 10. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono budowę pęcherzyka płucnego człowieka.
Wyjaśnij na przykładzie jednego, przestawionego na rysunku elementu budowy pęcherzyka płucnego przystosowanie pęcherzyka do pełnionej funkcji.
Np. Nabłonek jednowarstwowy płaski pokrywający pęcherzyk płucny jest cienką warstwą przez którą swobodnie może odbywać się transport gazów oddechowych na drodze dyfuzji.

Zadanie 11. (2 pkt) W warunkach deficytu tlenowego, podczas intensywnego wysiłku fizycznego, w organizmie człowieka wytwarzany jest kwas mlekowy, który dalej jest przekształcany do glukozy. Na schemacie przedstawiono przemiany kwasu mlekowego w dwóch narządach organizmu człowieka.
Podaj nazwy tych narządów, wybierając je z poniższych:
serce, dwunastnica, mięsień dwugłowy, trzustka,wątroba, mózg

Zadanie 12. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono w uproszczony sposób budowę serca człowieka.
a) Podaj nazwę struktury w sercu człowieka oznaczonej na schemacie literą A. Zastawka przedsionkowo-komorowa dwudzielna
b) Przedstaw sposób, w jaki struktura A umożliwia sprawny transport krwi przez serce. Zastawka dwudzielna zapobiega cofaniu się krwi do lewego przedsionka podczas skurczu lewej komory.

Zadanie 13. (1 pkt)
Wystąpienie w błonie komórkowej erytrocytów wyłącznie antygenu A warunkuje grupę krwi A, wyłącznie antygenu B - grupę krwi B. Jednoczesna obecność obu antygenów warunkuje grupę krwi AB, a brak jakichkolwiek antygenów - grupę krwi 0. W osoczu krwi znajdują się przeciwciała (aglutyniny) skierowane przeciw antygenom nieobecnym na erytrocytach własnego ustroju. Obecnie nie stosuje się już bezpośredniego przetaczania (transfuzji) pełnej krwi (krwinek wraz z osoczem).
...
Dawca: Grupa B
Biorca: Grupa A

Zadanie 14. (1 pkt)Na schemacie przedstawiono budowę nerki człowieka (przekrój podłużny), strzałkami oznaczono kierunek ruchu płynów (krwi i moczu). Wypisz ze schematu nazwę naczynia krwionośnego, w którym płynąca krew nie powinna zawierać mocznika. Odpowiedź uzasadnij.
Żyła nerkowa, ponieważ mocznik w czasie filtracji krwi w kłębuszkach naczyniowych trafia do moczu pierwotnego.

Zadanie 15. (1 pkt) Skóra, poza funkcją ochronną i odbieraniem bodźców, bierze udział w regulacji temperatury ciała oraz gospodarce wodno-mineralnej. Powierzchnia skóry w stosunku do masy ciała człowieka zmienia się w ciągu jego życia i w przeliczeniu na 1 kg masy ciała wynosi średnio: u niemowlęcia 700 cm2, a u dorosłego człowieka 220 cm2.
Na podstawie powyższych informacji oceń, kto podczas upału jest narażony na szybsze odwodnienie.
A. Człowiek dorosły, ponieważ ma większą całkowitą powierzchnię skóry niż niemowlę.
B. Człowiek dorosły, ponieważ w przeliczeniu na 1 kg wagi ma mniejszą powierzchnię skóry niż niemowlę.
C. Niemowlę, ponieważ w przeliczeniu na 1 kg wagi ma większą powierzchnię skóry niż człowiek dorosły.
D. Niemowlę, ponieważ ma mniejszą powierzchnię skóry niż człowiek dorosły.

Zadanie 16. (2 pkt) Na podstawie powyższego schematu opisz dwie drogi zakażenia się człowieka gruźlicą.
1. Przez powietrze (drogą kropelkową), styczność z obecnymi w powietrzu wydzielinami osoby chorej - kichanie, kaszel
2. Drogą pokarmową , przez spożycie pokarmów pochodzących od zwierząt chorych na gruźlicę, np. mleka

Zadanie 17. (1 pkt) Na schemacie wymieniono choroby wywoływane przez bakterie, wirusy i pierwotniaki. Wypisz ze schematu nazwy dwóch chorób wywoływanych przez wirusy.
Grypa i odra

Zadanie 18. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono zmiany zachodzące wewnątrz oka podczas oglądania przedmiotów umieszczonych w różnej od niego odległości (A - z daleka, B - z bliska).Podaj, na czym polega akomodacja oka podczas przenoszenia wzroku z przedmiotu umieszczonego daleko na przedmiot znajdujący się blisko.

Akomodacja polega na zmianie kształtu soczewki oka, a wskutek tego zmianie jej ogniskowej, oraz zmianie odległości soczewki od siatkówki. Podczas przenoszenia wzroku z przedmiotu umieszczonego daleko na przedmiot znajdujący się blisko soczewka staje się bardziej wypukła.

Zadanie 19. (3 pkt) Na rysunku przedstawiono schemat budowy ucha człowieka.
a) Połącz w pary nazwy elementów ucha z nazwami ich funkcji.
A. błona bębenkowa, B. trąbka Eustachiusza, C. kanał słuchowy zewnętrzny
I. przenosi falę dźwiękową (w słupie powietrza), II. odbiera drgania fali dźwiękowej, III. odbiera i przetwarza wrażenia słuchowe, IV. wyrównuje ciśnienie wewnętrzne w uchu
A-II, B-IV, C-I

b) Podaj, do której części ucha (zewnętrznego, wewnętrznego, środkowego) należą kosteczki słuchowe.
kosteczki słuchowe należą do ucha środkowego

c) Wymień nazwy kosteczek słuchowych zgodnie z kolejnością przekazywania drgań fali dźwiękowej.
młoteczek, kowadełko, strzemiączko

Zadanie 20. (1 pkt) Na widok cytryny wiele osób ślini się, jakby piło jej kwaśny sok. Określ rodzaj odruchu (warunkowy, bezwarunkowy), który wystąpił u wyżej opisanych osób. Odpowiedź uzasadnij.
Jest to odruch warunkowy. Powstał w wyniku skojarzenia obrazu cytryny z kwaśnym smakiem jej soku. A sok z cytryny, gdy znajdzie się w jamie ustnej wywołuje zwiększone wydzielanie śliny.

Zadanie 21. (1 pkt) Pod wpływem hormonów podwzgórza, u chłopców wzrasta wydzielanie testosteronu od 10. roku życia do 20. roku życia. Wysoki poziom testosteronu utrzymuje się do 25. roku życia, po czym następuje powolny spadek. (..)
Na podstawie powyższych informacji wyjaśnij zależność między stosowaniem steroidów anabolicznych przez młodych mężczyzn (do 25. roku życia) a zahamowaniem spermatogenezy.
Wysoki poziom steroidów anabolicznych we krwi oddziałuje na podwzgórze (mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego), hamując wydzielanie gonadotropiny przez przysadkę mózgową. W wyniku tego hamowane jest uwalnianie testosteronu i proces spermatogenezy w jądrach.

Zadanie 22. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono łożysko człowieka z naczyniami krwionośnymi płodu i matki. Na podstawie schematu przedstaw dwie różne funkcje łożyska.
1.Łożysko bierze udział w wymianie gazowej między organizmem matki i dziecka.
2.Łożysko bierze udział w przekazywaniu substancji odżywczych z krwi matki do organizmu płodu i usuwaniu zbędnych produktów przemiany materii (mocznika) z organizmu płodu do krwi matki.

Zadanie 23. (1 pkt) Na schemacie przedstawiającym budowę układu rozrodczego kobiety cyframi rzymskimi oznaczono trzy stadia wczesnego rozwoju zarodkowego człowieka. Przyporządkuj każdemu oznaczeniu (od I do III) po jednym z poniższych określeń.
A. Bruzdkowanie
B. Implantacja zarodka
C. Owulacja
D. Zapłodnienie
I D, II A, III B

Zadanie 24. (3 pkt) Na schemacie przedstawiono w uproszczony sposób dwa etapy syntezy białka w komórce, na podstawie informacji genetycznej zawartej w DNA. W procesie tym uczestniczą trzy rodzaje RNA (tRNA, mRNA i rRNA), z których uwzględniono tylko jeden.
a) Podaj nazwę procesu oznaczonego na schemacie jako A. transkrypcja
b) Podaj, który z wymienionych w tekście rodzajów RNA uwzględniono na schemacie. mRNA
c) Przedstaw rolę tRNA w procesie syntezy białka. Cząsteczki tRNA transportują odpowiednie aminokwasy na rybosom i mRNA, gdzie odbywa się biosynteza białka. Antykodon na cząsteczce tRNA łączy się z kodonem na mRNA, co powoduje, że kolejne aminokwasy znajdują się blisko siebie i może się między nimi wytworzyć wiązanie peptydowe.

Zadanie 25. (2 pkt)Analiza kariotypu pacjenta może dostarczyć różnych informacji, np. o jego płci i niektórych chorobach genetycznych. Poniżej przedstawiono wynik badania kariotypu pewnej osoby.
a) Podaj płeć osoby, której kariotyp przedstawiono na powyższym rysunku. Płeć żeńska

b) Z poniższych wybierz jedną nazwę choroby genetycznej człowieka, którą można wykryć dzięki analizie kariotypu. Uzasadnij wybór, opisując zmianę w kariotypie, która umożliwia rozpoznanie tej choroby.
A. pląsawica Huntingtona
B. zespół Turnera
C. zespół Klinefeltera
D. zespół Downa
E. anemia sierpowata.
B. zespół Turnera - obecność tylko jednego chromosomu płciowego
C. zespół Klinefeltera - obecność chromosomu płciowego Y i dwóch chromosomów płciowych X
D. zespół Downa - obecność trzech chromosomów 21

Zadanie 26. (3 pkt) Zakłada się, że u człowieka zdolność zwijania języka w rurkę warunkowana jest jedną parą alleli niesprzężonych z płcią i jest cechą dominującą (A), a brak tej zdolności jest cechą recesywną (a).

Kobieta mająca zdolność zwijania języka, ma córkę o takiej samej zdolności jak ona, oraz syna, który nie potrafi zwijać języka. Oboje dzieci mają tego samego ojca, który nie potrafi zwijać języka. Małżonkowie oczekują na narodziny trzeciego dziecka.

a) Określ genotypy obojga rodziców.
genotyp matki Aa
genotyp ojca aa

b) Zapisz krzyżówkę genetyczną i na jej podstawie podaj, z jakim prawdopodobieństwem trzecie dziecko tej pary będzie miało zdolność zwijania języka w rurkę.
Prawdopodobieństwo wynosi: 50%

Zadanie 27. (2 pkt) Gatunek Homo sapiens (człowiek rozumny) pod względem budowy różni się wieloma cechami od pozostałych, współcześnie żyjących przedstawicieli rzędu naczelnych.

Zaznacz dwa zestawy cech charakteryzujących wyłącznie człowieka rozumnego:

A. obecność wałów nadoczodołowych i wysklepienie stopy
B. nieprzeciwstawny paluch u nogi i "esowate" wygięcie kręgosłupa
C. "esowate" wygięcie kręgosłupa i przeciwstawny kciuk w dłoni
D. przeciwstawny kciuk w dłoni i brak wałów nadoczodołowych
E. wysklepienie stopy i brak wałów nadoczodołowych.

Zadanie 28. (2 pkt) Na podstawie danych w tabeli narysuj wykresy słupkowe ilustrujące zmiany, jakie zachodziły w zawartości dioksyn w mleku krów w Chorwacji i Niemczech (w latach 1988-2002).

Zadanie 29. (1 pkt) Na podstawie danych z tabeli określ tendencję zmian zawartości dioksyn w mleku krów w obu badanych krajach oraz podaj jej prawdopodobną przyczynę.

BIOLOGIA, POZIOM ROZSZERZONY - przykładowe odpowiedzi

Zadanie 1. (1 pkt) Na rysunkach przedstawiono dwa rodzaje tkanki nabłonkowej człowieka. Przyporządkuj każdemu z przedstawionych na rysunkach nabłonków po jednym z wymienionych niżej miejsc jego występowania w organizmie człowieka.
A. zewnętrzna powierzchnia ciała (naskórek)
B. drogi oddechowe (tchawica, oskrzela)
C. jelito cienkie

I - B II - C

Zadanie 2. (3 pkt) Obecność cukrów prostych można wykryć za pomocą odczynników Fehlinga (I i II), które dodane do badanego materiału, po podgrzaniu reagują na obecność glukozy ceglastoczerwonym zabarwieniem. Zaplanuj doświadczenie (...)W projekcie doświadczenia podaj opis:
1. próby kontrolnej
2. próby badawczej
3. sposobu ustalenia wyników

1. Do probówki nalej ok. 2ml odczynnika Fehlinga, następnie taką samą ilość roztworu glukozy. Podgrzej probówkę nad palnikiem.
2. Do drugiej probówki nalej taką samą ilość odczynnika Fehlinga i podobną ilość soku z winogron. Podgrzej probówkę nad palnikiem.
3. Pojawienie się ceglastoczerwonego osadu świadczy o obecności glukozy w probówkach.

Zadanie 3. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono substraty i produkty przemian w mitochondrium. Zaznacz zestaw związków oznaczonych jako X i Y.
A. X: ADP i Pi Y: glukoza i ATP
B. X: kwas pirogronowy, Y: ADP i Pi ATP
C. X: ATP kwas pirogronowy, Y: ADP i Pi
D. X: glukoza, Y: ADP i Pi ATP

Zadanie 4. (1 pkt) Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami. Błona wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie. (...)Podaj, który schemat przedstawia mitochondrium pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego. Wybór uzasadnij jednym argumentem, uwzględniając funkcję mięśni i mitochondriów.
B - mięśnie umożliwiają ruch, który wymaga dostarczenia energii. Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komórkowego. Silniejsze pofałdowanie błony wewnętrznej mitochondriów we włóknach mięśni zwiększa intensywność wytwarzania ATP w łańcuchu oddechowym.

Zadanie 5. (1 pkt) Komórki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę). Przeprowadzono następujące doświadczenie. (...)
Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatów Golgiego w komórkach nabłonkowych jelita szczura.
Aparat Golgiego bierze udział w transporcie związków chemicznych (np. białek) z wnętrza komórki na zewnątrz.

Zadanie 6. (1 pkt) Uczniowie otrzymali polecenie zaobserwowania zjawiska plazmolizy. W tym celu: (...) Wymień ucznia, który ma szansę zaobserwować zjawisko plazmolizy. Podaj argument uzasadniający ten wybór, uwzględniając w nim badany obiekt oraz mechanizm obserwowanego zjawiska.
Uczeń: 3, ponieważ plazmolizę można zaobserwować tylko w komórkach roślinnych, polega ona na odstawaniu błony komórkowej od ściany komórkowej po umieszczeniu komórki w roztworze hipertonicznym - woda przenika przez błonę komórkową z protoplastu na zewnątrz

Zadanie 7. (1 pkt) Na wykresie przedstawiono widmo absorpcji barwników fotosyntetycznych. Przeprowadzono następujące doświadczenie. (...). Każdą grupę naświetlano światłem o innej barwie przez okres dwóch tygodni:
grupę I - światłem niebieskim o długości fali 440 nm
grupę II - światłem żółtozielonym o długości fali 560 nm
grupę III - światłem czerwonym o długości fali 660 nm.Na podstawie powyższych danych podaj, w której grupie siewek rośliny uzyskały najwyższy wzrost. Odpowiedź uzasadnij.
W gr I - największą absorpcję promieni świetlnych posiada chlorofil b (przy długości fali 440nm) - przy tej długości fali fotosynteza zachodzi najintensywniej, a więc i wzrost rośliny jest największy (istnieją dwa maksima absorpcji przy 480 i 680).

Zadanie 8. (3 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono fazę jednego z ważnych procesów metabolicznych zachodzących u roślin.
a) Faza przedstawiona na schemacie nazywa się
A. cykl Calvina
B. cykl Krebsa
C. łańcuch oddechowy
D. faza jasna fotosyntezy
b) Podaj dokładną lokalizację w komórce roślinnej przedstawionej powyżej fazy.
W stromie chloroplastów. c) Wymień dwa składniki siły asymilacyjnej biorącej udział w powyższej fazie.
ATP; NADPH

Zadanie 9. (2 pkt) Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny liścia rośliny dwuliściennej. Podaj pełną nazwę tkanki (A) zaznaczonej na rysunku oraz określ przystosowanie jej budowy do pełnionej funkcji.
Nazwa: palisadowy miękisz asymilacyjny. Przystosowanie: duża liczba chloroplastów w komórkach miękiszu - umożliwia przeprowadzenie fotosyntezy

Zadanie 10. (3 pkt) Na schemacie przedstawiono budowę kwiatu tulipana.
a) Podaj nazwy wskazanych na rysunku (A, B, C) elementów budowy kwiatu tulipana.
A. działki okwiatu B. słupek C. pręciki
b) Podaj, czy kwiaty tulipana są wiatro- czy owadopylne. Uzasadnij odpowiedź jednym argumentem.
Owadopylne - barwne działki okwiatu zwabiają owady

Zadanie 11. (1 pkt) Wykonano doświadczenie, w którym do pożywki agarowej z kallusem dodawano auksyny i cytokininy zmieszane w różnych proporcjach...
Przekształcenie się kallusa w korzenie lub pędy zależy od stosunku stężenia auksyn do cytokinin.

Zadanie 12. (1 pkt) Na schemacie w sposób uproszczony przedstawiono zasadę działania pewnego enzymu. Na podstawie analizy schematu opisz sposób, w jaki substancja X umożliwia działanie tego enzymu.
Substancja X zmienia kształt centrum aktywnego enzymu, co umożliwia związanie cząsteczki substratu z enzymem.

Zadanie 13. (1 pkt) W soku trzustkowym występują różne enzymy trawienne rozkładające związki organiczne. Przeprowadzono doświadczenie, którego wyniki zostały zapisane w poniższej tabeli. Sformułuj problem badawczy, do rozwiązania którego posłużyło uczniom powyższe doświadczenie.
Czy pH wpływa trawienie białek? Czy trawienie białek jest zależne od pH?

Zadanie 14. (2 pkt) W przewodzie pokarmowym człowieka występują różne substancje biorące pośredni lub bezpośredni udział w trawieniu pokarmu. Spośród wymienionych poniżej substancji działających w żołądku i dwunastnicy wpisz do odpowiednich rubryk tabeli tylko te, które nie są enzymami. Dla każdej z nich podaj po jednej funkcji, jaką ona pełni w przewodzie pokarmowym.
- żołądek: kwas solny, pepsyna, podpuszczka (rennina)
- dwunastnica: amylaza, lipaza, trypsyna, żółć
Żołądek - Substancja: kwas solny - Funkcja: aktywacja enzymów, bakteriobójcza
Dwunastnica - Substancja: żółć - Funkcja: wspomaganie trawienia tłuszczów (emulgacja tłuszczów)

Zadanie 15. (2 pkt) Efektem trawienia skrobi i tłuszczów są odpowiednio glukoza oraz kwasy tłuszczowe i glicerol. Na schematach przedstawiono dwa sposoby wchłaniana tych substancji w komórkach kosmków jelitowych człowieka. Na podstawie powyższych schematów przedstaw dwie różnice w sposobie wchłaniania i dalszego transportu produktów trawienia skrobi i tłuszczów w obrębie komórek kosmków jelitowych.
1. Cząsteczki glukozy nie podlegają modyfikacji, cząsteczki tłuszczu ulegają resyntezie i tworzone są chylomikrony.
2. W transporcie tłuszczów wykorzystywana jest energia ATP.

Zadanie 16. (1 pkt) Wyróżnia się 4 podstawowe grupy krwi: A, B, AB i 0. W błonach erytrocytów warunkujących wystąpienie danej grupy krwi są odpowiednio antygeny A lub B, albo A i B lub nie ma żadnych antygenów. Stwierdzono, że w surowicy krwi nigdy nie występują przeciwciała skierowane przeciwko własnym antygenom. (...)
Podaj grupę krwi, którą dodano do obu probówek. Grupa krwi 0

Zadanie 17. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono schemat budowy serca człowieka. Na podstawie schematu budowy serca oraz informacji w tabeli przyporządkuj po jednym z poniższych opisów kierunku przepływu krwi (A, B, C, D) do wyróżnionej fazy pracy serca (I, II, III).
A. Nowa porcja krwi napływa do serca.
B. Krew z przedsionków napływa do komór.
C. Krew z komór przepływa do przedsionków.
D. Krew z komór wypływa z serca.
Faza I B - Faza II D - Faza III A

Zadanie 19. (2 pkt) Dla każdego z badanych chłopców (I i II) narysuj wykres liniowy ilustrujący jego tętno przed, w czasie i po wykonanym ćwiczeniu (zastosuj jeden układ współrzędnych).

Zadanie 20. (1 pkt) Na podstawie powyższych danych podaj, który z chłopców (I czy II) maprawdopodobnie lepszą kondycję fizyczną. Uzasadnij odpowiedź.

Chłopiec I - jego tętno nie wzrasta tak bardzo jak tętno Chłopca II i szybciej wraca do stanu sprzed wysiłku.

Zadanie 21. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono zróżnicowanie powierzchni wymiany gazowej w układach oddechowych różnych kręgowców (płazy, gady, ssaki). Na podstawie schematu przedstaw tendencję ewolucyjną dotyczącą powierzchni wymiany gazowej u kręgowców.
Zwiększenie powierzchni wymiany gazowej.

Zadanie 22. (3 pkt) Na schematach A i B przedstawiono sposób działania pewnego leku i jego wpływ na funkcjonowanie synapsy. Na podstawie analizy powyższych schematów opisz trzy kolejne następstwa działania przedstawionego leku.
1. hamowanie wydzielania jonów wapniowych
2. hamowanie wydzielania neuroprzekaźników do szczeliny synaptycznej
3. zablokowanie przepływu impulsu nerwowego

Zadanie 23. (2 pkt) Poniżej wymieniono różne działania ludzi mające na celu ograniczenie występowania zakażeń bakteryjnych.
A. Poprawa jakości wody pitnej.
B. Wprowadzenie przepisów kontroli sanitarnej żywności.
C. Dezynsekcja i deratyzacja, czyli regularne zwalczanie niektórych rodzajów zwierząt np. wśród owadów - wszy i pcheł; wśród gryzoni - szczurów i myszy.
D. Wprowadzenie regularnych szczepień ochronnych od wczesnego dzieciństwa.
Każdemu z wyżej wymienionych działań człowieka przyporządkuj po jednej nazwie
choroby wybranej z niżej podanych, której występowanie lub przenoszenie może być
skutecznie ograniczone przez dane działanie.
1. kiła 2. dżuma 3. gruźlica 4. salmonelloza 5. cholera
A. 5 B. 4 C. 2 D. 3

Zadanie 24. (1 pkt) Wirusy są pasożytami o uproszczonej budowie i nie mają metabolizmu. Zbudowane są z cząstek charakterystycznych dla materii ożywionej, czyli białek i kwasów nukleinowych.(...)
Na podstawie powyższego tekstu narysuj uproszczony schemat klasyfikacji wirusów.
- wirusy-DNA-1-niciowe i dwuniciowe
- wirusy-RNA-1-niciowe i dwuniciowe
Zadanie 25. (2 pkt) Podkreśl cechy charakterystyczne dla budowy pierścienic.
A. Ciało pokryte cienką chitynową kutykulą.
B. Obecność wora powłokowo-mięśniowego.
C. Oddychanie tchawkami.
D. Otwarty układ krwionośny.
E. Metamerycznie ułożone narządy wydalnicze.

Zadanie 26. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono fagocytozę - jeden ze sposobów pobierania pokarmu przez ameby.
Na podstawie rysunku wpisz do poniższej tabeli cyfry od 1 do 5, tak aby odzwierciedlały one uszeregowane we właściwej kolejności etapy fagocytozy.
Etap 5 Usunięcie niestrawionych resztek pokarmu na zewnątrz, regeneracja błony komórkowej.
Etap 2 Utworzenie wysłanego błoną wklęśnięcia na powierzchni ameby, które obejmuje pokarm.
Etap 1 Identyfikacja pokarmu przez cząsteczkę receptora tkwiącego w błonie komórkowej.
Etap 4 Trawienie pokarmu i wchłanianie prostych związków do cytoplazmy.
Etap 3 Utworzenie wodniczki pokarmowej, przesunięcie jej w głąb cytoplazmy i połączenie z lizosomem.

Zadanie 27. (1 pkt) Podczas replikacji DNA doszło do mutacji w obrębie genu kodującego kluczowe dla rozwoju organizmu białko. Zamiast sekwencji CAA na nici DNA pojawiła się sekwencja CAC. Oceń, czy opisana mutacja ma negatywne znaczenie dla funkcjonowania organizmu. Uzasadnij odpowiedź, uwzględniając bezpośredni skutek tej mutacji.
Zamiast glutaminy w łańcuchu polipeptydowym wbudowana zostaje histydyna. Powoduje to zmianę właściwości białka, co może mieć negatywne skutki dla organizmu.

Zadanie 28. (2 pkt) Długość poszczególnych faz cyklu komórkowego może się różnić w zależności od rodzaju komórek. Na schemacie przedstawiono cykl komórkowy. Podaj nazwę fazy cyklu komórkowego oznaczonej na schemacie literą X oraz określ, na czym polega zachodzący w niej proces.
Faza S - faza syntezy polega na podwojeniu ilości materiału genetycznego w wyniku replikacji semikonserwatywnej
Zadanie 29. (1 pkt) Na wykresie przedstawiono zależność przeżywalności dwóch populacji tego samego gatunku bakterii (dzikiej i zmutowanej) od stężenia antybiotyku w pożywce. Na podstawie obu wykresów podaj skutek mutacji dla przedstawionego gatunku bakterii.
Bakterie zmutowane są bardziej oporne na działanie antybiotyku, giną przy wyższych stężeniach.

Zadanie 30. (3 pkt) Daltonizm (d) jest cechą recesywną sprzężoną z płcią. Rudy kolor włosów (r) jest cechą autosomalną i recesywną w stosunku do wszystkich pozostałych kolorów włosów, przy założeniu, że jest to cecha jednogenowa. Pewien rudowłosy daltonista poślubił brunetkę prawidłowo rozróżniającą barwy.
a) Podaj genotyp mężczyzny: XdY rr
b) Podaj wszystkie możliwe genotypy kobiety oraz podkreśl ten, przy którym istnieje największe prawdopodobieństwo urodzenia się rudowłosej dziewczynki prawidłowo rozróżniającej barwy w powyższym małżeństwie.
XDXD RR, XDXd RR, XDXD Rr, XDXd Rr; najbardziej prawdopodobne: przy XDXD Rr.

Zadanie 31. (1 pkt) Ziarniaki kukurydzy mogą różnić się między sobą barwą i powierzchnią, przy czym obecność zabarwienia nasion jest cechą dominującą w stosunku do braku barwy, a gładka powierzchnia dominuje nad pomarszczoną. Geny warunkujące obydwie cechy znajdują się na jednym chromosomie. Poniżej przedstawiono wyniki krzyżówki pomiędzy podwójnie heterozygotycznymi roślinami o nasionach barwnych i gładkich a roślinami o nasionach bezbarwnych i pomarszczonych. barwne, gładkie × bezbarwne, pomarszczone
AaBb aabb
Na podstawie przedstawionych danych dotyczących potomstwa podaj w jednostkach mapowych odległość pomiędzy parą genów A i B na chromosomie.
3,6 j.m.

Zadanie 32. (2 pkt) Czasami w naturze można spotkać muszki owocowe o żółto zabarwionych odwłokach. ... Określ barwę odwłoków potomstwa żółtych muszek z hodowli (I, II) po przeniesieniu każdej z nich na pożywkę o normalnym składzie (bez azotanu srebra).
hodowla I: żółte
hodowla II: jasnobrązowe

Zadanie 33. (1 pkt) DNA podlega różnym procesom, które poniżej przedstawiono w formie schematycznej.
Podaj, który rysunek (A czy B) przedstawia proces replikacji: A

Zadanie 34. (1 pkt) Człowiek jako gatunek ze względu na cechy budowy morfologicznej i anatomicznej może być zaklasyfikowany do większych jednostek systematycznych.
I. Podtyp: Kręgowce
II. Gromada: Ssaki
III. Rząd: Naczelne
A. Skóra pokryta włosami, obecność przepony, w odcinku szyjnym kręgosłupa 7 kręgów.
B. Obecność pięciu chwytnych palców, z których wielki jest ustawiony przeciwstawnie do pozostałych.
C. W rozwoju zarodkowym występowanie zawiązków struny grzbietowej.
D. Obecność kręgosłupa jako szkieletu wewnętrznego.
I D, II A, III B

Zadanie 35. (2 pkt) Liczebność populacji może ulegać zmianie zarówno pod wpływem czynników wewnętrznych (związanych z daną populacją), jak i czynników zewnętrznych (środowiskowych). Z poniższych czynników wypisz dwa przykłady czynników zewnętrznych i określ wpływ każdego z nich na liczebność populacji.
A. migracje
B. rozrodczość
C. dostępność i ilość pokarmu
D. czynniki abiotyczne np. temperatura
E. konkurencja międzygatunkowa

1. c - brak pokarmu spowoduje zwiększenie konkurencji wewnątrzgatunkowej, może doprowadzić do zwiększenia śmiertelności, zwłaszcza osobników młodych
2. d - zmiana temperatury powoduje, że organizmy nie znajdują się w optimum termicznym. Może to wpłynąć na zahamowanie procesów rozrodczych, a tym samym spadek liczby osobników.

lub e - konkurencja międzygatunkowa o pewien zasób środowiska wystepujący w niedoborze może przyczynić sie do zwiększonej śmiertelności osobników, które gorzej sobie radzą w walce o ten zasób środowiska

Zadanie 36. (2 pkt) W ostatnich dziesięcioleciach dramatycznie spada na świecie genetyczna różnorodność odmian roślin i ras zwierząt hodowlanych. Podkreśl dwa działania człowieka, które mogłyby zapobiec zmniejszaniu się
różnorodności genetycznej organizmów.
A. Zastępowanie rodzimych odmian roślin nowymi, bardziej wydajnymi.
B. Hodowla rodzimych ras zwierząt.
C. Stosowanie nowych jednorodnych genetycznie bardziej wydajnych odmian roślin.
D. Wysiew ziarna otrzymanego z własnych zbiorów.
E. Stosowanie środków ochrony roślin i nawozów sztucznych.

Zadanie 37. (1 pkt) Na rysunkach przedstawiono kształty dwóch rodzajów piramid ekologicznych A i B, w których wyróżniono 4 poziomy troficzne I - IV:(I - producenci, II - konsumenci I rzędu, III - konsumenci II rzędu, IV - konsumenci III rzędu).
Podaj, która z powyższych piramid (A, B) jest piramidą energii. Odpowiedź uzasadnij.
Piramida energii: a - każdy słupek odpowiada całkowitej ilości energii zakumulowanej przez organizmy jednego poziomu troficznego. Na każdym poziomie organizmy tracą pewną ilość energii - graficznie przyjmuje postać piramidy.

Zadanie 38. (2 pkt) Organizmy modyfikowane genetycznie (GMO) są to organizmy (bakterie, rośliny, zwierzęta) uzyskane metodami inżynierii genetycznej. (...)Podaj dwa argumenty, za pomocą których można wykazać, że genetycznie modyfikowane organizmy (GMO) mogą mieć pozytywne znaczenie zarówno dla człowieka, jak i dla środowiska.
dla człowieka: pozyskanie roślin bardziej odpornych na choroby (np. pleśnie powodowane przez grzyby) i dających większy plon; pozyskanie roślin o określonych, preferowanych przez człowieka właściwościach (np. bogatszych w witaminy)

dla środowiska: rośliny oporne na szkodniki - ograniczenie zużycia środków ochrony roślin - toksycznych, zawierających metale ciężkie i niekorzystnie wpływających na środowisko

Zadanie 39. (1 pkt) Na wykresie przedstawiono wyniki pomiarów emisji zanieczyszczeń powietrza tlenkami siarki i azotu oraz pyłami z zakładów szczególnie uciążliwych w Polsce w latach 1995 - 2006 (dane GUS). Na podstawie powyższych danych określ tendencję dotyczącą zanieczyszczeń powietrza w latach 1995 - 2004 oraz podaj jedną prawdopodobną przyczynę tych zmian.
Zanieczyszczenie powietrza różnymi rodzajami zanieczyszczeń gazowych i pyłami wykazuje tendencję spadkową. Prawdopodobną przyczyną jest instalacja filtrów w fabrykach i zakładach lub upadek najbardziej zanieczyszczających powietrze gałęzi przemysłu.