TOP 20. Oto najlepsze porady językowe prof. Jana Miodka (TYLKO U NAS)

JAN MIODEK Rzecz o języku Wow czy łał?, oops czy ups? „Kiedy cały zespół projektuje sobie przestrzeń, klimat narzucają zachwyt i ekscytacja. Wow i zabawa”, „Wow, siedzę obok Spielberga” – czytam w dwu wywiadach prasowych. A w internetowej relacji sportowej: „To jego kolejna bramka w tym sezonie. WOW!”. Fragmenty te są potwierdzeniem ugruntowania się w obiegu komunikacyjnym angielskiego wykrzyknika wow (czytaj „łał”), wyrażającego zachwyt, uznanie, radość, często też zaskoczenie, zdziwienie. Słowniki angielsko-polskie informują, że jest to forma slangowa o pierwotnym znaczeniu „świetna, kapitalna rzecz”, używana głównie w USA. Choć nie posłużyłem się nią jeszcze ani razu w życiu, ba – ciągle działa mi ona potwornie na nerwy, musiałbym być ślepy i głuchy, by nie dostrzegać jej rosnącej popularności. Na początku obecna raczej w inteligencko-artystycznych kręgach użytkowników polszczyzny, w tej chwili zeszła już w lud i do najmłodszych grup wiekowych z przedszkolakami włącznie. Nie może się również bez niej obejść co druga reklama (przed laty takim reklamowym natrętem był rozkaźnik odkryj!). Coraz powszechniej mówi się także i pisze o tzw. efekcie wow. „Czym jest efekt wow w evencie? – czytam np. w internecie. Efekt wow sprawia przyjemność, wywołuje poruszenie, pobudza wyobraźnię, zapada w pamięć. Mówiąc o efekcie wow, odnosimy się do emocji człowieka. Efekt wow stanowi nadprogramowe spełnienie oczekiwań klienta”. Graficznym zaś potwierdzeniem powszechności i popularności owego wow jest jego coraz częstsza spolszczona - odpowiadająca wymowie – pisownia łał. Oto kolejny cytat internetowy: „Efekt łał ma na celu promocję naszego miasta, a miastu brakuje takiego łał”. Trudno wreszcie na koniec wywodu o wow//łał nie powiedzieć, że w zglobalizowanej rzeczywistości językowo-kulturowej „łałkanie” funkcjonuje na komunikacyjnym obszarze wielu państw i nrodowości. Dlatego aż tak bardzo nie zaskoczyło mnie pozostające w tym samym kręgu tematycznym pytanie polskich dzieci z austriackiego Salzburga, skierowane do telewizyjnego „Słownika polsko@polskiego”, mimo że przywołanej przez nie formy moja świadomość językowa jeszcze nie zarejestrowała: czy należy pisać oops, czy ups? – To kolejne wykrzyknienie, które przyszło do nas z języka angielskiego, przywoływane w najrozmaitszych sytuacjach życiowych, a sprowadzające się do szeroko pojętego znaczenia „ojej!”. Powiedziałem młodym polskim salzburżanom, że dopuściłbym oba warianty: zgodny z oryginałem oops i spolszczony – odpowiadający wymowie - ups, przed którym widzę szansę upowszechnienia się, jeśli tylko frekwencja używalności tej formy będzie wzrastać. Jakby na potwierdzenie tej prognozy znalazłem trzy cytaty z akurat czytanych książek – z „Żołnierzy grzechu” Andrzeja Ziemiańskiego z roku 2010: „Ups. – Skrzywiła się mimowolnie”, „Ups. – Znowu wymieniła spojrzenie z Majchrzakiem” i z „Dymu w głowach” Heleny Saniewskiej z roku 2017: „On ma w dupie nasze referaty! Upsss – Kinga, zawstydzona, zasłoniła usta dłonią”. Powtórzę: ja tego oops//ups nie znałem, ale gdy opowiadałem o nim w domu, żona poinformowała mnie, że już kilkanaście lat temu słyszała to wykrzyknienie w ustach uczniów, a i niektóre jej młodsze koleżanki z pracy tego ups używały. Jan Miodek