Bardo Śląskie. U wrót Kotliny Kłodzkiej

Bardo jest jedną z najpiękniej położonych miejscowości w Sudetach. Stare przewodniki nazywały je kiedyś „Złotą bramą hrabstwa kłodzkiego” i, choć brzmi to dziś dla nas trochę górnolotnie, niewiele w tym określeniu przesady. Miasteczko leży bowiem na starym, ruchliwym trakcie ze Śląska do Pragi. Jest to najprawdopodobniej jedna z odnóg prastarego „bursztynowego szlaku”, wiodącego od Bałtyku a potem dalej, na południe Europy. To właśnie w Bardzie wkraczamy na ziemię kłodzką, pokonując Góry Bardzkie w miejscu, gdzie przecina je Nysa Kłodzka.

**

**

Przełom rzeki (która w tym miejscu wije się na kształt litery S) od dawna był ważnym punktem strategicznym na styku państw czeskiego i polskiego. Dlatego już we wczesnym średniowieczu istniał tu warowny gród, strzegący granicy. Już sama nazwa nawiązuje do pełnionej przez niego funkcji: bardo oznaczało bowiem niegdyś wartę. Dlatego w zapiskach polskich podróżnych (a przejeżdżali tędy m.in. F. Skarbek i F. Chopin) często miasteczko określane jest po prostu jako Warta.

Podróżni często podkreślali uroki Barda, a szczególnie jego „najpiękniejsze położenie i prawdziwie malowne (TAK MA BYĆ!) widoki”, jak pisał w 1826 roku Fryderyk Skarbek, zdążając tędy na kurację do Dusznik Zdroju. Być może Skarbek wspiął się na tzw. Obryw Skalny - punkt widokowy na zboczu górującej nad miastem Kalwarii. W 1598 roku, po długotrwałych, ulewnych deszczach część góry po prostu runęła w dół, tworząc ogromne, niemal stumetrowej wysokości, urwisko. Bloki skalne i zwały ziemi osunęły się w dół, zasypując dno doliny i koryto rzeki, która niemal nie zalała całkowicie miasta. Podobno tąpnięcie można było odczuć w sąsiednich miejscowościach, a legenda głosi, ze jego skutkiem jest odchylenie się od pionu wieży w Ząbkowicach, która odtąd jest „krzywą wieżą”.

Z Obrywu Skalnego możemy podziwiać malowniczy przełom Nysy, panoramę miasteczka oraz część pięknie zalesionych Gór Bardzkich. Wystarczy przejść nieco dalej, by dostrzec też fragmenty Kotliny Kłodzkiej. Na Kalwarii znajdują się też ślady średniowiecznego zamku, który strzegł przeprawy przez Nysę, a który zniszczony przez husytów XV w, nigdy nie został odbudowany. Jednak góra ta słynie przede wszystkim z grupy kaplic, które wznoszono na jej zboczach od początku XVII wieku, tworząc swoisty szlak pielgrzymkowy na szczyt, gdzie według miejscowej tradycji Matka Boska miała pozostawić na skale odciski swych stóp. Nieco późnej postawiono też 17 stacji Drogi Krzyżowej, która do dziś jest chętnie nawiedzana przez pątników. Drugie wzniesienie, związane z kultem Matki Boskiej to Różańcowa, na której znajdują się kaplice tzw. Drogi Różańcowej.

Najcenniejszym zabytkiem Barda okazuje się jednak niepozorna (nieco ponad 40cm.) figurka Matki Boskiej Bardzkiej, najstarsza obecnie rzeźba romańska wykonana w drewnie. Powstała zapewne w początkach XIII wieku i od samego początku uznawano ją za cudowną. Przetrwała liczne pożary i grabieże miasta, przyciągając cudami licznych pątników. Kult Matki Boskiej Bardzkiej był niezwykle silny nawet w okresie reformacji, a samo Bardo stało się swoistym „centrum pielgrzymkowym”. Jego najcenniejszy zabytek stanowi monumentalny, barokowy kościół Nawiedzenia NMP, w którym znajduje się cudowna figurka. Jego wystrój należy do najcenniejszych na Dolnym Śląsku. W śród niezwykle bogatego wyposażenia znajdują się m.in. obraz M. Willmanna (w ołtarzu głównym), wspaniale rzeźbiona ambona oraz osiemnastowieczne organy. W położonym obok, barokowym budynku klasztoru znajduje się Muzeum Sztuki Sakralnej. Warto je zwiedzić, choćby po to, żeby obejrzeć obraz przedstawiający ś. Hieronima, przypisywany pracowni Łukasza Cranacha, dzieła ze szkoły Willmanna, kolekcję wotów, naczyń liturgicznych oraz szereg interesujących rzeźb.

Na wycieczkę do Barda najlepiej wybrać się pociągiem – wybudowana w latach siedemdziesiątych XIX „droga żelazna” dostarcza podróżnemu wielu atrakcji – na trasie znajduje się m.in. długi na 270 metrów tunel pod Tunelową Górą i przejazd rodzajem półki skalnej, wykutej w stromym zboczu specjalnie pod budowę torowiska.