Władza samorządowa to dla wielu druga kategoria

Paweł Śpiewak socjolog, historyk idei, profesor Uniwersytetu Warszawskiego oraz Dariusz Skrzypiński, politolog z Uniwersytetu Wrocławskiego zdradzają nam arkana wyborów samorządowych. Po raz szósty będziemy wybierać władze lokalne. Naukowcy próbują interpretować zachowania wyborcze Polaków.

Dlaczego wybory samorządowe cieszą się mniejszą popularnością od wyborów ogólnokrajowych?

Paweł Śpiewak: Wybory samorządowe mają inny charakter niż na przykład prezydenckie, które cieszą się największą frekwencją. Wybory lokalne wymagają od wyborców większego wysiłku polegającego na poznaniu często anonimowych dla nich kandydatów.

Dariusz Skrzypiński: Istnieje co najmniej kilka możliwych czynników. Po pierwsze - mentalność. Polacy nadal uważają, że władza jest w Warszawie. Władza samorządowa w ocenie większości jest władzą drugiej kategorii, więc wybory są również mniej ważne. Dlatego mniej Polaków głosuje. Po drugie, są to bardziej skomplikowane wybory, poczynając od ordynacji po aspekt czysto techniczny, czyli dostajemy dwie-cztery kartki i nie wiemy, co z nimi zrobić.

Czy Polacy interesują się sprawami lokalnymi?

PŚ: Polacy interesują się sprawami lokalnymi. Są one dla każdego bardzo istotne, bo dotykają nas bezpośrednio. Powtórzę jednak, że niechęć bierze się z braku wiedzy na temat kandydatów oraz ich programów. Sam nie będę głosował na radnych, ponieważ nie umiem podjąć decyzji. Wina nie leży jednak po stronie wyborcy, a po stronie pretendentów do stanowisk, którzy nie silą się, żeby zaprezentować siebie mieszkańcom ich regionu.

Jak interpretować wzrost liczby lokalnych komitetów wyborczych?

PŚ: Wzrost liczby lokalnych komitetów wyborczych należy tłumaczyć zabiegami, które mają na celu odpolitycznienie wyborów. Często lokalne inicjatywy są próbą zamaskowania prawdziwej orientacji partyjnej. Ba, nawet niektóre partie polityczne twierdzą, że w samorządach nie będą robić polityki.

DS: Z tym wzrostem to też różnie wygląda w poszczególnych rejonach kraju. Pod hasłem "komitet lokalny" możemy interpretować trzy zjawiska: po pierwsze inicjatywa lokalnych polityków i społeczności; po drugie komitety organizacji społecznych, które mogą startować jedynie w wyborach samorządowych, stąd naturalne, że jest ich więcej; po trzecie - czasem partie polityczne, które mają negatywne konotacje, w wyborach lokalnych (zwłaszcza do gmin) próbują się ukryć pod płaszczykiem inicjatyw lokalnych.

Czy ordynacja większościowa (obszar, na którym przeprowadzane są wybory, dzielony jest na okręgi, każdemu przypada jeden mandat. W danym okręgu wygrywa kandydat z największą liczbą głosów - red.)**mogłaby zwiększyć frekwencję w wyborach samorządowych?**

PŚ: Wybory większościowe mają szanse bardziej zainteresować wyborców. Okręgi jednomandatowe pozwalają lepiej poznać kandydatów, ponieważ zmuszają ich do  autoprezentacji. Wybory stają się wtedy bardziej przejrzyste.

DS: Im prostsza ordynacja, tym większa frekwencja. To obserwacja potwierdzona empirycznie. Uproszczenie ordynacji mogłoby pozytywnie wpłynąć na wzrost zainteresowania wyborami.

** To już dwadzieścia lat wyborów samorządowych. Zauważalne są jakieś tendencje?**

DS: Obserwować możemy jedynie duże i średnie miasta. One są dla nas uchwytne jako obiekty badawcze. W tych miastach obserwuję swoiste utrwalenie władzy. Fakt posiadania władzy pomaga w reelekcji.

Dziękuję za rozmowę.