Wałbrzych: W rocznicę otwarcia Lisia Sztolnia na pięknej makiecie [ZDJĘCIA]

W środę, 18 września 2019 roku w Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia w Wałbrzychu stanęła makieta Lisiej Sztolni. – Udało się nam tak zgrać wszystko w czasie, że stało się to akurat dokładnie w 225 rocznicę oficjalnego otwarcia sztolni – mówi Jan Jędrasik, dyrektor Starej Kopalni. Dodaje, że autorem pięknej makiety jest wałbrzyszanin Tomasz Maroński, cieszący się międzynarodowym uznaniem malarz i grafik. Pracował nad nią blisko trzy miesiące. W wykonaniu miniatury pomagały też górnicze stowarzyszenia. Wiedza byłych górników bardzo się przydała.

Na wykonanym przez Marońskiego przekroju Lisiej Sztolni można zatem zobaczyć jak wyglądał ten obiekt w czasach swojej świetności.
Niezwykła sztolnia, która powstała pod koniec XVIII wieku (datę 18 września 1794 roku - upamiętniającą otwarcie wykuto na kamiennej tablicy) była wówczas bardzo dużym osiągnięciem technicznym. Spiętrzano w niej wodę, a transport węgla odbywał się łodziami do basenu, który istniał pomiędzy obecnymi ulicami: Reja, Chrobrego i Kolejową. Tam urobek przeładowywano na wozy i transportowano do portu w Malczycach. Lisia Sztolnia pełniła też funkcję odwadniającą i wentylacyjną, no i właściwie od samego początku stała się wielką atrakcją turystyczną dla turystów i kuracjuszy z pobliskich uzdrowisk. Sztolnię odwiedzili między innymi: król Fryderyk Wilhelm III z żoną Luizą, ówczesny ambasador USA w Berlinie John Quincy Adams późniejszy prezydent Stanów Zjednoczonych, zwiedziły ją także małżonka cara Mikołaja I – Aleksandra Fiodorowna oraz księżna Izabela Czartoryska, która opisała sztolnię w pamiętnikach „Dyliżansem po Dolnym Śląsku”.
Księżna miała m.in. wspominać o pięknie zdobionej „komnacie Schuckmanna” nazywanej też komorą królewską. Komnatę opisywano w różnych miejscach, ale podczas prowadzonych prac renowacyjnych nie natrafiono na nią. Zobaczyć ją można jednak na makiecie wykonanej przez Tomasza Marońskiego.

Makieta prezentuje Lisią Sztolnię z lat 1794 – 1854, czyli z czasu kiedy prowadzono tam transport wodny urobku. Pomysłodawcą budowy takiej sztolni był Friedrich Wilhelm von Reden, który był wówczas dyrektorem Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu. Widział podobne obiekty za granicą, zrobiły na nim wrażenie, stąd inspiracja oraz zaangażowanie.
W sztolni w 1849 roku długość spławu wynosiła już 2100 m.

Jakiś czas temu narodził się pomysł, żeby Lisią Sztolnię przywrócić do życia i żeby stała się atrakcją turystyczną Wałbrzycha. Prowadzono tam prace renowacyjne. Jednak w 2002 roku wejście do sztolni od ul. Reja trzeba było dla turystów zamknąć. Doszło wówczas do podniesienia poziomu wód zalewających wyrobiska zlikwidowanych wałbrzyskich kopalń i zatopienia środkowej części Lisiej Sztolni. W wyrobisku zaczęły gromadzić się gazy.

W Wałbrzychu cały czas jednak myślą o tym, żeby sztolnię można było oglądać nie tylko na makiecie. – Co roku składamy wnioski do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego o dofinansowanie dwóch ważnych zadań. To Zakład Przeróbki Mechanicznej Węgla i właśnie Lisia Sztolnia. Wnioski są bardzo dobrze oceniane merytorycznie i formalni, alee na razie wsparcia nie otrzymaliśmy – mówi Jan Jędrasik. Dodaje, że według aktualnych szacunków, na prace, które pozwolą udostępnić Lisią Sztolnię turystom potrzeba w zależności od wariantu, około 10 – 15 milionów złotych.
- Wchodziłoby się tam od strony szybu Sobótka, część trasy to byłby prawdopodobnie wydrążony nowy odcinek, a wyszlibyśmy przy ul. Reja – wyjaśnia dyrektor Starej Kopalni. Trasa miałaby około 1600 metrów długości, czyli mniej więcej tyle ile sztolnia miała przed laty.

To, że w najbliższych latach trasa, która z pewnością stanie się dużą atrakcją turystyczną powstanie jest jednak niemal pewne. Lisia Sztolnia znajduje się bowiem na liście zadań, które obejmuje bardzo atrakcyjna pożyczka dla Wałbrzycha z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Pieniądze będą do wykorzystania w ciągu najbliższych trzech lat.

Na razie odwiedzającym Starą Kopalnię wyobrażenie o sztolni daje wspaniała makieta. Od 18 września 2019 roku wszyscy turyści mogą oglądać ją w pomieszczeniu danej lampowni.