Kościoły i klasztory pocysterskie

Na Dolnym Śląsku znajdują się kilka miejsc, w których powstały klasztory cysterskie:

Lubiąż. Jeden z największych klasztorów w Europie. W obecnym kształcie pochodzi z XVIII wieku, ale cystersi przybyli tam już w 1163 roku i jest to pierwsze miejsce na Śląsku w którym się osiedlili. Budowla posiada prawie 300 pomieszczeń i jest możliwe zwiedzanie. Klasztor cały czas jest w odbudowie z wojennych zniszczeń, gdyż w czasie drugiej wojny światowej mieściła się tu tajna fabryka broni.
Najciekawsze sale: Sala Opata, Sala Książęca, Biblioteka, Refektarz Letni.

Henryków. Opactwo ufundowane przez Henryka Brodatego w 1222 roku, początkowo było filią klasztoru lubiąskiego. To właśnie tu powstała słynna Księga Henrykowska, jeden ze skarbów polskiej kultury. Opat Piotr zapisał w niej pierwsze zdanie w języku polskim; "day ut ia pobrusa, a ti poziwiai". Słowa te wypowiedział chłop Boguchwał do swojej żony.

Wewnątrz gotyckiego kościoła Narodzenia NMP warto zobaczyć kaplicę grobową piastów ziębickich, drewniane stelle ze scenami z życia Jezusa, obrazy Michała Willmanna.

Obok klasztoru jest duży park, w którym rośnie pomnik przyrody - cis o prawie trzymetrowym obwodzie. Całość jest w trakcie remontu.

Trzebnica. Klasztor św. Jadwigi, ufundowane dla mniszek cysterskich w 1202 roku przez Henryka Brodatego. W tutejszej świątyni zachowały się fragmenty budowli romańskiej.

Legnica. Barokowy pałac opatów lubiąskich. Obecnie w pałacu znajduje się Muzeum Miedzi.

Jelenia Góra-Cieplice Śląskie. Cystersi odziedziczyli uzdrowisko po joannitach.

Krzeszów. Opactwo ufundował książę świdnicki Bolko I Surowy w 1292 roku. Dobra klasztorne rozrastały się i w XVIII wieku liczyły ponad 300 km2 - w tym 2 miasta i prawie 40 wsi.

Kompleks klasztorny w Krzeszowie nazywany jest perłą śląskiego baroku. Składa się on z 2 kościołów: klasztornego, pw. Wniebowzięcia NMP z XVIII wieku oraz pomocniczego - św. Józefa z końca XVII wieku. W kościele Wniebowzięcia NMP należy zwrócić uwagę na iluzjonistyczną kopułę na skrzyżowaniu nawy głównej i transeptu oraz ołtarz zaprojektowany przez Ferdynanda Brokofa. W kościele (wejście od zewnątrz) znajduje się mauzoleum piastów świdnickich, w którym znajduje się m.in. sarkofag Bolka I.

Wewnątrz kościoła św. Józefa znajdują się wspaniałe freski przedstawiające sceny z życia świętej rodziny, namalowane przez Michała Willmanna.

Kamieniec Ząbkowicki. Cystersi zostali sprowadzeni do Kamieńca w 1247 roku i od razu przystąpili do budowy kościoła i klasztoru. Jako budulaca podstawowego używali bloków kamiennych. Kościół NMP powstał jeszcze w XIII wieku, a wokół niego w zabudowaniach klasztornych mieściły się młyn, tartak, a także browar.

Cystersi założyli niedaleko wieś Haag (Radkowice) a w niej otworzyli karczmę, która wypiekała i sprzedawała chleb.