Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Komu przysługuje renta socjalna, a komu rodzinna

Beata Sypuła
fot. arc
Te świadczenia, zapewniające jedynie biologiczne przetrwanie, budzą najwięcej kontrowersji. Powinieneś wiedzieć, kiedy możesz je stracić

Kto otrzymuje w Polsce rentę i na jakich warunkach? W całym kraju aż 2,2 mln osób pobiera ją z tytułu niezdolności do pracy. To nie wszyscy polscy renciści. Niemal 1,8 mln osób dostaje też renty rodzinne, w tym spora liczba wdów. ZUS wypłaca także ponad 244 tysiącom Polaków rentę socjalną i co roku przybywa po kilka tysięcy takich osób, na co idzie około 414 mln złotych.


Renta socjalna

W woj. śląskim pobiera ją ok. 23.360 osób. Jeszcze do końca września 2003 r. przyznawały je i wypłacały ośrodki pomocy społecznej, dziś ZUS i KRUS.

Renta socjalna przysługuje osobie, która:

- jest pełnoletnia, a zarazem jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

- przed ukończeniem 18. roku życia albo w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich albo aspirantury naukowej.

Renta socjalna przysługuje zatem wyłącznie osobie, która osiągnęła pełnoletność i która jest całkowicie niezdolna do pracy. Za osobę pełnoletnią uważa się osobę, która ukończyła 18 lat.

Uwaga!

Za osobę pełnoletnią uważa się również kobietę, która zawarła związek małżeński po ukończeniu 16 lat, a nie ukończyła 18. roku życia.

Zgodnie z ustawą, za całkowicie niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Nie jest istotne, kiedy powstała całkowita niezdolność do pracy, lecz aby niezdolność ta była skutkiem naruszenia sprawności organizmu, powstałego we wskazanych okresach.

Ważne!

Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy i przewidywanego okresu jej trwania dokonuje lekarz orzecznik ZUS.

Wymagane są orzeczenia:

- o stopniu niepełnosprawności,

- komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia o zaliczeniu do I lub II grupy inwalidów oraz

- lekarza orzecznika wydane przed 1 października 2003 r., uprawniające do renty socjalnej na podstawie ustawy o pomocy społecznej.

Przykład:

18 maja 2006 r. wniosek o rentę socjalną złożył 18-letni Paweł J. Do wniosku dołączył orzeczenie wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepeł-nosprawności z 10 września 2003 r., z którego wynika, że został uznany za niepełnosprawnego w stopniu zna-cznym, a niepełnosprawność ma charakter stały. Orzeczenie to daje podstawę do przyznania renty socjalnej.


Na jak długo?

Renta socjalna może być przyznana:

- na stałe - jeśli niezdolność do pracy jest trwała,

- na wskazany okres - jeśli niezdolność do pracy jest czasowa.

Renta nie przysługuje osobie, która:

- ma ustalone prawo do emerytury, uposażenia w stanie spoczynku; renty z tytułu niezdolności do pracy, inwalidzkiej lub strukturalnej; świadczenia albo zasiłku przedemerytalnego,

- pobiera świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych,

- jest tymczasowo aresztowana albo odbywa karę pozbawienia wolności,

- ma ustalone prawo do renty rodzinnej (części renty) przez ZUS czy KRUS w wysokości przekraczającej 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,

- jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej powyżej 5 ha przeliczeniowych lub - jako współwłaściciel - ma udział w takiej nieruchomości.

Ważne!

Renta socjalna nie przysługuje osobie, która jest uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wyjątek dotyczy osoby, która:

- ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym tzw. renty uczniowskiej oraz

- ma ustalone prawo do renty rodzinnej, przy czym jest ona niższa lub równa 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, jeśli osoba ta pobiera rentę rodzinną jako świadczenie wyższe lub wybrane.

Uwaga!

Osoba, która była uprawniona do renty socjalnej i której prawo do tej renty ustało w związku z osadzeniem w a-reszcie wskutek tymczasowego aresztowania lub w zakładzie karnym w celu odbycia kary pozbawienia wolności, może zgłosić wniosek o przyznanie renty socjalnej w wysokości 50 proc. kwoty, pod warunkiem, że:

- jest osobą samotnie gospodarującą,

- nie posiada innego przychodu,

- nie ma ustalonego prawa do renty rodzinnej,

- jest właścicielem lokalu mieszkalnego (domku jednorodzinnego) albo przysługuje jej spółdzielcze prawo do lokalu lub jest najemcą lokalu mieszkalnego wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy, innych jednostek samorządu terytorialnego albo stanowiącego własność Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych oraz zobowiąże się pisemnie, że z tej renty będzie dokonywała opłat z tytułu czynszu lub innych należności za lokal mieszkalny (dom), a w lokalu tym nie przebywają inne osoby.

Pamiętaj!

Rentę socjalną może dostać osoba, która nigdy nie była ubezpieczona w %07ZUS-ie. Jest to świadczenie wypłacane przez ZUS, ale finansowane przez budżet państwa.


Ile ci wypłacą

Renta socjalna przyznawana jest w stałej wysokości - wynosi 84 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Renta ta podlega waloryzacji jak inne świadczenia.

W przypadku, gdy osoba ubiegająca się o rentę socjalną jest jednocześnie uprawniona do renty rodzinnej, której wysokość nie przekracza 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy - przysługuje prawo do obydwu świadczeń.

Uwaga!

Łączna wysokość renty rodzinnej i renty socjalnej nie może przekraczać 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Jeśli przekracza - obniża się wysokość renty socjalnej.

Ważne!

Renta socjalna jest świadczeniem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Mogą z niej być też potrącane inne należności, np. kwoty nienależnie pobranych świadczeń, sumy egzekwowane przez komornika, na zaspokojenie należności, w tym alimentacyjnych.


Kiedy prawo do renty socjalnej może być zawieszone?

Może być zawieszone, jeśli osoba uprawniona osiągnęła przychód przekraczający 30 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez GUS dla celów emerytalnych.

Przychód ten może pochodzić m.in. z pracy, różnego typu umów, honorariów, działalności artystycznej. Za przychód uważa się też zasiłki: chorobowy, macierzyński i opiekuńczy oraz wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, także zasiłek lub świadczenie rehabilitacyjne i wyrównawcze.


Renta rodzinna

Przysługuje ona członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała przyznane prawo do renty lub emerytury albo pracowała i spełniała określone warunki przewidziane przepisami ustawy emerytalnej. Należy się:

1. dzieciom własnym, przysposobionym, przyjętym na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości,

2. rodzicom,

3. małżonkom.

Dzieci mają prawo do renty rodzinnej do ukończenia 16. roku życia bez żadnych warunków; po ukończeniu 16 lat prawo to przysługuje pod warunkiem kontynuowania nauki w szkole lub na wyższej uczelni - nie dłużej niż do osiągnięcia 25. roku życia, a jeśli dziecko student skończyło 25 lat w styczniu, a studia kończy w czerwcu, renta rodzinna będzie wypłacana do ukończenia studiów. Prawo do renty rodzinnej mają też dzieci bez względu na wiek, jeśli stały się całkowicie niezdolne do pracy przed 16. rokiem życia lub w czasie nauki w szkole do ukończenia 25. roku życia.

Rodzice mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli ubezpieczony (emeryt, rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczynił się do ich utrzymania, a ponadto spełniają warunki takie, jak dla wdowy czy wdowca (dotyczące wieku, orzeczenia o niezdolności do pracy lub wychowania małoletnich osób).

Prawo do renty ma też wdowa/wdowiec, jeżeli w chwili śmierci małżonka miał 50 lat lub orzeczoną przez lekarza orzecznika ZUS całkowitą lub częściową niezdolność do pracy (wiek uprawniający wdowca do renty rodzinnej od 1 stycznia 1999 r. również wynosi 50 lat). Rentę rodzinną może uzyskać także wdowa lub wdowiec wychowujący dzieci uczące się, ale tylko do czasu ukończenia przez nie 18. roku życia.

Ważne!

Prawo do renty rodzinnej ma również rozwiedziony małżonek lub wdowa/wdowiec, który do dnia śmierci męża nie pozostawał z nim we wspólności małżeńskiej, czyli z nim nie zamieszkiwał. Osoba taka ma prawo do renty, jeśli miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

Również wdowa, która w chwili śmierci męża nie miała ukończonych 50 lat i nie była wtedy niezdolna do pracy, ma prawo do renty rodzinnej, jeśli przynajmniej jeden z warunków (wiek lub niezdolność do pracy) spełni do 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania dzieci, wnuków itp. uprawnionych do renty rodzinnej.

Prawo przewiduje wypłatę renty rodzinnej również wdowie, która nie spełnia żadnego z warunków wieku lub niezdolności do pracy, ale brakuje jej niezbędnych źródeł utrzymania. W tej sytuacji ma ona prawo do tzw. renty okresowej wypłacanej przez rok od %07chwili śmierci męża. Jeśli wdowa udowodni, że uczestniczy w szkoleniu, które ma na celu uzyskanie przez nią kwalifikacji do zawodu, wówczas prawo do re-nty ma nawet przez 2 lata od chwili śmierci męża. Identyczne warunki musi spełniać wdowiec.

Renta rodzinna wynosi:

* dla jednej osoby - 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,

* dla dwóch osób - 90 proc. świadczenia,

* dla trzech i więcej osób - 95 proc. świadczenia.

Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, która w razie konieczności dzielona jest w równych częściach między uprawnionych.


Obecne kwoty

Kwoty najniższych gwarantowanych świadczeń rentowych od 1 marca 2009 roku wynoszą:

* renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i renta rodzinna - 675,10 zł

* renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy - 519,30 zł

* renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa - 810,12 zł

* renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową - 623,16 zł



Owdowiali w najtrudniejszym położeniu

Beata Kopczyńska rzeczniczka ZUS w Rybniku

- W przypadku, gdy osoba zmarła miała - do dnia śmierci - ustalone prawo do emerytury lub renty, sytuacja jest prosta. Wdowa lub wdowiec mogą uzyskać to świadczenie, o ile oczywiście spełniają warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej. Bardziej skomplikowana jest sytuacja wtedy, gdy osoba zmarła nie miała przyznanej emerytury bądź renty. Wówczas, po złożeniu wniosku o rentę rodzinną, ZUS bada, czy zmarły spełniał warunki do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty ZUS przyjmuje, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy nawet wtedy, gdy w tzw. dacie śmierci faktycznie była zdolna do pracy. Zatem ustalając, czy zmarły mógłby uzyskać rentę z tytułu niezdolności do pracy, ZUS bada jedynie, czy spełniony został warunek wymaganego stażu ubezpieczeniowego (od jednego roku do pięciu lat, w zależności od daty po-wstania niezdolności do pracy) lub też czy osoba zmarła była zwolniona z obowiązku spełnienia tego wa-runku. Pięcioletni okres składkowy i nieskładkowy wymagany jest od osób, których niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30 lat, przypadał w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed dniem zgonu lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Niezdolność do pracy musi powstać w jednym z wymienionych w ustawie emerytalnej okresów składkowych lub nieskładkowych, bądź też nie później, niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. ZUS bada, czy ewentualnie zachodziły przesłanki do zwolnienia zmarłego z tego warunku.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na slaskie.naszemiasto.pl Nasze Miasto