Jak państwo ziemią obdziela

Największymi posiadaczami ziemskimi w Polsce są państwo i Kościół katolicki. Każda nowa parafia zgodnie z prawem może wystąpić do państwa o 15 ha, zaś diecezje i zakony o 50 ha. Tylko w tym roku wrocławski oddział Agencji Nieruchomości Rolnych przekazał na te cele 747 ha gruntu rolnego, a od 2004 r. 10 tys. 530 ha.

- Te ziemie znajdują się w siedemdziesięciu sześciu gminach - mówi Janusz Abramowicz, dyrektor wrocławskiego oddziału ANR. I dodaje, że w niektórych z nich jest to zaledwie 2 ha, w innych nawet 770. Teoria jest taka, że te nieruchomości mają być niezabudowane, a lokalny samorząd nie ma wobec nich planów inwestycyjnych. Wykluczona jest tam w przyszłości budowa mieszkań, dróg i fabryk. - Chodzi o grunt zupełnie nieatrakcyjny - dodaje dyrektor.
- Dla kogo? - zastanawia się Dariusz Olejniczak, wójt gminy Wińsko. - Przecież nie dla rolników.
Okazuje się, że właśnie na jego terenie od poczatku roku ANR oddała w kościelne ręce 142 ha parafiom rzymskokatolickim, a 189 ha parafiom prawosławnym z całej Polski. Olejniczak obawia się, że to jeszcze nie koniec i chce, by Abramowicz osobiście wyjaśnił rolnikom, dlaczego ich wnioski są pomijane.
Agencja się broni, że w pierwszej kolejności przeznacza grunt do sprzedaży i dzierżawy rolnikom, a dopiero w dalszej kolejności innym chętnym. - O tym, kto dostaje nieruchomość, decyduje wojewoda, bo do niego występują parafie - przekonuje Janusz Abramowicz.
Urząd wojewódzki odbija piłeczkę. - Ostateczna decyzja, jakie grunty mają być przekazane w tym trybie, należy do ANR - twierdzi Agnieszka Majcher, rzeczniczka wojewody.
Które parafie w tym roku złożyły takie wnioski? Ks. Andrzej Jerie, rzecznik wrocławskiej Kurii Metropolitalnej: - Nie mamy takich informacji. Każda parafia posiada osobowość prawną i może to zrobić sama, nie informując Kurii- tłumaczy.
Wojewoda dolnośląski Krzysztof Grzelczyk nie odpowiedział, w czyje ręce przekazał działki Skarbu Państwa. A jest ich sporo. I nie są to jedynie grunty z Wińska. W Radwanicach przekazano nieodpłatnie 770 ha, w Kobierzycach 467 ha, w Lubinie 459 ha, w Ścinawie 407 ha, w Leśnej 336 ha, a w Chocianowie 322 ha.
Nieruchomości rolne, które trafiają do parafii mają - zgodnie z przepisami - zostać przeznaczone na utworzenie lub powiększenie gospodarstw rolnych przy parafiach. A także na cele sprawowania kultu religijnego lub działalność charytatywną. Czyli na działki pod nowe świątynie lub przytułki dla bezdomnych.
Ale tak się z reguły nie dzieje. Świadczy o tym choćby przypadek Radwanic. - Dwa lata temu nieruchomości z gminy zostały przekazane parafiom legnickim, które w 2006 roku sprzedały teren jednej z warszawskich firm - tłumaczy sekretarz gminy Józef Machera.- Choć płaci ona podatek, to grunt nadal leży odłogiem. A rolnicy denerwują się - opowiada.
W gminie mówi się, że nie jest wcale wykluczone, iż trafia ona znowu do kolejnego obrotu. Taka ziemia wcale nie jest tania i można na niej nieźle zarobić. Za 1 ha trzeba było ostatnio zapłacić około 9 tys. zł.
Prawda jest jednak taka, że nikt nie wie, jak zagospodarowywana jest sprezentowana przez Agencję parafiom ziemia. Wojciech Ożarowski, burmistrz Wiązowa: - Muszę się temu przyjrzeć, żeby nic nie działo się za moimi plecami- obiecuje.

Wielka kasa
Kościół nie popada w biedę. Parafie pokazały, że są wyjątkowo zaradne. Świadczy o tym fakt, że w ubiegłym roku 1373 parafie z całej Polski otrzymały 6 mln zł unijnych dopłat bezpośred-nich. Dokładnie tyle, co rolnicy. Ale ci czują się dyskryminowani.

Problem zaczął się już kilka lat temu. Np. w 2004 r. w ręce Kościoła trafiło ponad 70 tys. hektarów gruntów rolnych w całym kraju. Teraz może to być nawet 200 tys. ha, którymi dysponuje ok. 10 tys. parafii. Z tego 7 tys. leży na terenach wiejskich.

ANR sprzedała na rzecz rolników grunty o powierzchni ponad 160 tys. ha (w tym roku planuje sprzedać 13 tys. ha), wydzierżawiła im ponad 230 tys. ha (w tym roku planuje wydzierżawić ponad 10 tys. ha).

Dotychczas ANR przekazała na ręce kościelnych osób prawnych 10 530 ha ziemi, która leży w 76 gminach na terenie Dolnego Śląska. Do końca 2007 r. przekaże 747 ha z różnych gmin. W jednych tylko 2 ha, w in-nych od 300 do 700 ha.

W gestii Skarbu Państwa znajduje się ok. 2 mln 500 tys. ha, w tym prawie 1 mln 900 tys. w dzierżawie, natomiast do rozdysponowania jest 350 tys. ha. Najwięcej w wo-jewództwach: zachodniopomorskim, warmińsko-mazurskim, dolnośląskim i pomorskim.