Jak działa licencja ?

Rozpoczynamy cykl tekstów poświęconym legalności oprogramowania.

Jak to jest w produktach Microsoft, które są najbardziej znane.

Microsoft posiada szereg wariantów sprzedaży swoich produktów.

PACZKI (FPP).

Najprostszym z nich jest zakup przez użytkownika oprogramowania w formie pakietu, czyli paczki zawierającej nośnik oprogramowania (CD), instrukcję oraz kartę licencyjną.
Pakiety można zakupić w sklepach oraz w wielu firmach pośredniczących w sprzedaży oprogramowania.
Taka forma zakupu jest najprostsza w realizacji, obarczona jest jednak z punktu widzenia finansowego kosztami podatku VAT, oraz faktem że jest to najdroższa forma zakupu.
Przeznaczona jest przede wszystkim dla użytkowników indywidualnych.

OPROGRAMOWANIE OEM (OEM)

Oprogramowanie w wersji OEM to oprogramowanie sprzedawane wraz z nowym sprzętem. Istnieje ściśle określona lista oprogramowania, nie każdy produkt sprzedawany jest w wersjach OEM.
Przede wszystkim w wersji OEM sprzedawane są systemy operacyjne, ale również niektóre wersje MS Office. Paczki OEM różnią się od FPP swoim wyglądem, funkcjonalność jest dokładnie taka sama.
Najczęściej zadawanym pytaniem przez klientów jest z jakim sprzętem mogę kupić oprogramowanie OEM (systemy Windows, aplikacje). Od lipca 2001 odpowiedź jest prosta: z każdym (nawet myszką komputerową). Istnieją specyficzne wymagania co do sprzedaży produktów serwerowych. Należy sprawdzić aktualne wymagania u dystrybutora oprogramowania.
Każda firma zajmująca się sprzedażą oprogramowania ma obowiązek na fakturze sprzedaży wyszczególnić sprzęt oraz oprogramowanie OEM. Nie może być tak, że faktura zawiera jedynie oprogramowanie. Tak zakupione oprogramowanie może zostać uznane za nielegalne. Nie należy również sprzedawać na fakturze czegoś takiego jak: „Myszka komputerowa z oprogramowaniem MS Windows XP OEM”. Umowy reselerskie Microsoft precyzują warunki sprzedaży oprogramowania OEM.

LICENCJE.

W przypadku większych zakupów Microsoft oferuje zakup w formie licencji, czyli prawa do kopiowania i użytkowania oprogramowania w ilości zgodnej z zakupionymi licencjami.
Zakup licencji kierowany jest przede wszystkim do firm. Od początku trwania sprzedaży oprogramowania w formie licencji nastąpiło wiele zmian. Obecnie obowiązujące zasady (MOLP wersja 6; obowiązuje od 1 października 2001) zostały maksymalnie uproszczone. Z najważniejszych argumentów przemawiających za tą forma sprzedaży jest, oprócz cen, możliwość zakupu licencji już przez małą firmą, która ma na swoim wyposażeniu nawet jeden komputer.
Zakup w takiej formie realizowany jest poprzez partnerów Microsoft, firm zajmujących się sprzedażą oprogramowania.
Zakup taki to nic innego jak dokument (kartka papieru) z wyszczególnionymi pozycjami oprogramowania i ich ilościami.
Dokument jest dedykowany, tzn. zawiera dane przedsiębiorstwa (nazwa, adres, NIP, imię i nazwisko osoby odpowiedzialnej za oprogramowanie). Dokument wystawiany jest przez Microsoft, nie przez sprzedawcę. Na dokumencie określony jest numer licencjobiorcy i licencji.
Ceny licencji są niższe o ok. 20% -40 % w porównaniu z pakietami, oraz nie podlegają ustawie o podatku VAT.
(Ostatnio urzędy skarbowe zaczęły przyglądać się baczniej licencjom. Zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej pewno w najbliższym czasie licencje również zostaną objęte podatkiem VAT. Problem polega na tym, że jako licencje nie ujęte są w Katalogu Wyrobów i Usług, tym samym nie podlegają ustawie o podatku VAT. Z drugiej strony firma-użytkownik końcowy nie nabywa licencji bezpośrednio od producenta tj. Microsoft. Nabywa poprzez pośrednika, a on wówczas tworzy wartość dodana która podlega VAT. Jak na razie nie ma jednoznacznej wykładni. Miejmy nadzieję, że wkrótce się cała sprawa wyjaśni).
Każdy produkt można zakupić jako jeden z trzech rodzajów licencji:

- L – license – licencja

- L&SA – License and Software Assurance Package – licencja i S.A.

- SA – Software Assurnce (przyszłe uaktualnienia).
S.A. to nadawane prawo użytkownikowi do korzystania z najnowszych wersji oprogramowania jakie pojawią się na rynku w czasie trwania umowy. S.A. można nabyć jako kontynuację wcześniej nabytego pakietu L&S.A. lub 90 dni od daty zakupu aktualnej licencji OEM lub paczki FPP (NOWOŚĆ!).

Zakup oprogramowania w wersji licencji posiada szereg zalet (mimo na pierwszy rzut oka jego skomplikowania.

1. Klient może korzystać z każdej poprzedniej wersji oprogramowania;

2. Może korzystać z dowolnej wersji językowej pod warunkiem, ze jest tańsza od zakupionej w licencji (w praktyce każdej)

3. Można łatwo „zapanować” nad ilością zakupionych licencji.
W czasie trwania licencji MOLP (2 lata) można kupować dowolną liczbę licencji. Istnieje pewne nieporozumienie wśród klientów, które należy od razu wyjaśnić. 2 lata, to NIE jest okres w którym mamy licencjonowane oprogramowanie. Oprogramowanie mamy na zawsze, natomiast w okresie trwania licencji MOLP możemy dokonywać np. pojedynczych zakupów.

Jak działa licencja ?

Rozpatrzmy taki przypadek:

Klient kupił nowe komputery z wersjami OEM MS Windows XP. W ciągu 90 dni zakupił licencję MOLP na MS Windows XP w opcji SA. Efekt ? Przez następne dwa lata może korzystać z najnowszych wersji systemu Windows. Niech w tym okresie ukaże się nowa wersja Windows (np. XP Adv). W momencie zakończenia okresu trwania licencji MOLP ma więc zakupione najnowsze licencje Windows, a jeśli chce może korzystać z każdej poprzedniej wersji oprogramowania i innej wersji językowej.
Załóżmy, że nasz klient po pewnym czasie (np. 6 miesięcy po zakończeniu umowy MOLP) zapragnął mieć najnowszą wersję oprogramowania. Co ma zrobić ? Na pewno nie kupować nowych licencji MOLP oprogramowania w wersji L lub L&SA ! Wystarczy samo SA !!

Jak wspomniano, licencja MOLP jest dokumentem. Powstaje problem, jak praktycznie zainstalować oprogramowanie. Odpowiedź jest następująca: klient może instalować oprogramowanie z dowolnego legalnie nabytego nośnika CD z wyjątkiem oprogramowania OEM (np. paczki).

Odpowiedź powyższa jest słuszna, ale są pewne udogodnienia:

1. Klient NIE musi kupować paczki FPP (ze względu na koszt)

2. Istniałby problem zakupu poprzednich wersji oprogramowania w formie paczki FPP.

3. Nowe wersje MS Windows XP i MOS Office XP wymagają aktywacji- przy więcej niż 2 komputery proces aktywacji staje się problemem.

Rozszerzmy więc tą odpowiedź, dopowiadając że klient może zakupić nośniki oprogramowania do licencji MOLP. Jest to specjalna wersja oprogramowania, inaczej oznaczona i zapakowana. Jego cena jest bardzo niska (około 100 zł.). A w przypadku produktów XP nie wymaga procesu aktywacji. Numer aktywacyjny jest napisany na licencji MOLP i jest stały dla wszystkich instalacji.

Forma zakupu oprogramowania w ramach licencji jest również zróżnicowana.

Istnieją trzy poziomy zakupów:

1. Poziom NL – Open Business

jest to poziom przeznaczony dla firm niedużych. Szacuje się, że firma taka posiada nie więcej niż 50 komputerów. Z tej formy zakupu można skorzystać przy zamówieniu minimalnym pięciu sztuk licencji.
Jeśli oferta sprzedaży jest większa należy zastanowić się, czy nie można zaproponować innego poziomu licencji.

2. Poziom Open Volume B i C.

jeśli przypuszczamy, że zakup będzie większy, próbuje się zawsze kwalifikować zakup do poziomu Open Volume. Kwalifikacja taka polega na tym, że sumuje się liczbę punktów przyznawaną za każdą sztukę licencji. Liczba punktów jest różna w zależności od produktów (od 1 do 50). Punktowanie jest jawne i każdy może sprawdzić, czy jego zakup kwalifikuje się do odpowiedniego poziomu MOLP.
Poziom Open Volume A odpowiada -150 punktom; B- 500 pkt..

O ile w poziomie NL nie istniej różnicowanie na klasy oprogramowania, o tyle w Open Volume takie różnicowanie jest. Microsoft dzieli swoje oprogramowanie na klasę APLIKACJI i SYSTEMÓW. Klasa aplikacji obejmuje wszystkie aplikacje, systemy- obejmuje systemy operacyjne i serwer. Kwalifikowanie produktów jest również publikowane i jawne.
Podsumowując: na poziomie Open Volume można zakupić licencje na aplikacje w poziomie B lub C, i/lub na systemy w poziomie B lub C.

Inne uprawnienia klienta wynikające z licencji MOLP:

1. Pierwszy zakup licencji MOLP związany jest z określeniem minimum wymaganym oraz przypisaniem do konkretnej grupy (NL, B, C). Microsoft gwarantuje, że w ciągu dwóch lat od pierwszego zakupu Klient może zakupić dowolną liczbę licencji (nawet jedną) po cenach określony poziomem licencji.

2. W okresie dwóch lat nie można sumować punktów podczas kolejnych zakupów aby przejść na wyższy poziom.

3. MOLP daje nam możliwość łatwego „zapanowania” nad licencjami w firmie.

4. Kupując licencję na nowszy produkt, można legalnie korzystać z wersji starszych.

5. Kupując licencję MOLP klient otrzymuje swój numer licencji i licencjobiorcy. Podczas kolejnych zakupów klient powinien powoływać się na te numery.

6. Istnieje możliwość elektronicznego sprawdzenia na stronach internetowych jakie klient ma zakupione licencje oprogramowania.

Jedna firma może otworzyć wiele umów licencyjnych MOLP. Czasami jest to opłacalne. Na przykład w pewnej chwili firma zdecydowała się na zakup licencji Open Business. Po 1,5 roku nawiązała współpracę z olbrzymia firmą zagraniczną i zaistniała konieczność zakupów sprzętu i oprogramowania. Nowa liczba oprogramowania kwalifikuje do do pozimu Open Volume. Jasne jest więc, że najrozsądniejsze jest otworzenie nowej umowy MOLP !

Dla dużych klientów (np. TP S.A.) oferowane są inne możliwości zakupu licencji oprogramowania. Są to programy sprzedaży „SELECT” i „Enterprise Agreement”. Są one realizowane bezpośrednio przez Microsoft lub partnerów mających prawo oferować takie licencje. Ogólna idea jest taka, że przedsiębiorstwo rozlicza się w rocznych okresach czasu z ilości wykorzystywanego oprogramowania.

Systemy operacyjne Microsoft są szczególnymi produktami Microsoft, których sprzedaż zorganizowana jest specyficznie.

1. Systemy operacyjne sprzedawane są jako pakiety, lub

2. jako oprogramowanie dodawane do nowego komputera (oprogramowanie OEM) i sprzedawane przez producenta komputera

3. oprogramowanie OEM można sprzedawać z nowym sprzętem (komputer, dysk) i przypisane jest do tego sprzętu

4. oprogramowanie OEM jest tanią formą zakupu

5. w ramach licencji MOLP nie ma możliwości zakupów systemów operacyjnych (nie mylić z serwerami) w pełnych wersjach. Jest możliwość zakupu systemów operacyjnych w licencjach MOLP jedynie jako upgrade, lub upgrade do produktów konkurencyjnych ! (czasami oferowane są akcje promocyjne).
Taki sposób sprzedaży jest motywowany przez Microsoft tym, że każdy komputer musi mieć system operacyjny. MS nie zmusza jednakże do zakupów swoich produktów oraz oferuje upgrady do produktów konkurencji.

W wersjach OEM sprzedawane są również aplikacje biurowe np. MS Office.

I jeszcze dwie bardzo ważne uwagi:

Po pierwsze:

1. Stwierdzono, że można objąć licencją MOLP SA produkty zakupione w formie paczek FPP lub OEM. NIE DOTYCZY TO APLIKACJI !

Po drugie:

1. SA można zakupić jako licencję MOLP w formie L&SA lub
2. jako kontynuację L&SA lub

3. do nabytych paczek FPP i OEM w ciągu 90 dni od daty sprzedaży lub

4. jako kontynuacja Upgrade Advantage

Upgrade Advantage (UA) to zbliżona do SA opcja w poprzedniej wersji sprzedaży MOLP.
A więc jeśli nasz klient miał zakupioną wcześniej licencję UA, może teraz zakupić licencję SA.

Upgrade Advantage jest bardzo specyficzny. Jej stosowanie przedłużono do 31 lipca 2002. Jest to bardzo ważna opcja uaktualnienia przez klientów nabytego oprogramowania.

Sprawdźmy przypadek następujący:

Klient posiada zakupione oprogramowanie MS Office 97 w licencjach MOLP. Zakupu dokonał 13 grudnia 1999 roku.
Pytania:

1. Czy może stosować nowsze oprogramowanie (2000 lub XP) ? – odpowiedź: nie, bo kupił ’97;

2. Czy może kupić teraz upgrade do ‘2000 lub XP w formie licencji ? – odpowiedź: nie, bo czegoś takiego już nie ma.
No to co ma zrobić? Odpowiedź: zakupić UA do 31 lipca 2001 r. Wówczas przez dwa lata może stosować dowolne wersja, a po tym okresie zakupić SA.

Powyżej określono formy sprzedaży.

Zajmiemy się teraz problemem ustalenia liczby oprogramowania do zakupu. Problem można określić również w postaci „co mam kupić, aby pracować zgodnie z prawem”.

Odpowiedź na to pytanie składa się z paru punktów:

1. Generalną zasadą jest to, że należy mieć jedną licencje oprogramowania na każdy komputer (np. 100 komputer z MS Office- 100 licencji).

2. Produkt jest produktem- a więc nie można kupić 1 MS Office i zainstalować na jednym komputerze MS Word, a na drugim np. MS Excel.

Te dwa punkty opisują wymagania dla komputerów nie przyłączonych w sieć, lub przyłączonych w sieć ale nie współpracujących z żadnym serwerem.

Jeżeli mamy do czynienia z siecią komputerową z serwerami problem staje się bardziej złożony.
I tak:

1. Każdy komputer powinien posiadać licencję na system operacyjny

2. Każdy komputer powinien posiadać licencję na aplikację

3. Współpraca komputera z każdym serwerem powinna być usankcjonowana licencją dostępową (Client Access License- CAL)

Serwer w rozumieniu Microsoft, jest komputerem na którym zainstalowano oprogramowanie mające w nazwie słowo SERWER, np. NT Serwer, Exchange Serwer.

Przykład:

sieć komputerowa składa się ze 100 stacji współpracujących z sewerem Windows 2000 Serwer i Exchange Serwer. Na komputerach-stacjach znajdować się ma oprogramowanie MS Office.

Przedsiębiorstwo powinno mieć wówczas zakupione:

- 100 licencji na system operacyjny na stacji roboczej

- 100 licencji na MS Office

- 1 licencję na serwer Windows 2000

- 1 licencję na Exchange Serwer

- 100 licencji CAL na Windows 2000 Serwer

- 100 licencji CAL na Exchange Serwer.

Inny przykład dot. konfiguracji sieci:

100 stacji klienckich użytkuje MS Office znajdujący się na serwerze Windows 2000 Serwer i wykorzystywany w trybie terminalowym. Wówczas, nawet pomimo tego, że oprogramowanie uruchamiane jest na serwerze przedsiębiorstwo powinno mieć zakupione:

- 100 licencji na system operacyjny na stacji roboczej

- 100 licencji na MS Office

- 1 licencję na serwer Windows 2000

- 100 licencji CAL na Windows 2000 Serwer

- 100 licencji terminalowych

I ostatni przykład. Przedsiębiorstwo posiada infrastrukturę techniczną umożliwiającą użytkownikom łączność z siecią z odległych miejsc przy pomocy internetu.

Jeśli użytkownik łączy się z serwerem (siecią) przy pomocy internetu i otrzymuje uwierzytelniony dostęp (nazwa, hasło) to również dla niego powinna być zakupiona licencja dostępowa CAL.

Jeżeli uwierzytelnienie nie następuje (użytkownik anonymuos) licencje CAL nie są potrzbne. ten przypadek dotyczy np. serwisów ogólnodostęnych www, ftp.