Jagodę jedz razem z... liśćmi

W tym twierdzeniu nie ma żadnej przesady. Warto może jedynie dodać, że jedne i drugie najlepiej zbierać na terenach czystych ekologicznie. Liście czarnej jagody są prawie tak samo cenne dla zdrowia jak owoce tej rośliny. Pierwsze jagody już się pojawiły, ale na ich wysyp trzeba poczekać jeszcze mniej więcej dwa tygodnie. A potem „hulaj dusza, piekła nie ma... ” Bo cudownym właściwościom czarnej jagody trudno się oprzeć. Już wkrótce będzie można najeść się borówek do syta, a potem zrobić zapasy na jesienno-zimowe chłody i niedomagania.

Na biegunkę i nie tylko

– Należy pamiętać, że całe jagody działają regulująco na stolec, a sam sok czy odwar (przecedzony) ma właściwości przeciwbiegunkowe – tłumaczy Marzena Królikowska, z zawodu dietetyk. – W każdej domowej apteczce powinna znajdować się Tinktura z czarnej jagody (przepis niżej – red.). To idealny środek do stosowania przy biegunkach i bolesnych stolcach – dodaje.

Przeprowadzone w USA i Finlandii badania naukowe dowodzą, że owoce czarnej jagody zawierają w swoim składzie bliżej nieznane substancje, które leczą schorzenia nowotworowe i choroby układu krążenia. Wśród przebadanych 40 gatunków owoców i warzyw borówka zajęła pierwsze miejsce pod względem zawartości przeciwutleniaczy (antyoksydantów). Owoce borówki zawierają pięć razy więcej przeciwutleniaczy niż taka sama objętość grochu, marchewki, jabłek, kabaczka czy brokułów.

– Mający zastosowanie w ziołolecznictwie odwar z liści popularnej borówki czarnej działa przede wszystkim bakteriobójczo i przeciwzapalnie na błony śluzowe układu pokarmowego, obniża także poziom cukru we krwi – tłumaczy Marzena Królikowska. – Trzeba jednak zastrzec, że przed kuracją dobrze jest skonsultować się z lekarzem. Nie można także leczyć się liśćmi dłużej niż dwa, trzy tygodnie, gdyż ich przedawkowanie może okazać się groźne dla zdrowia – dodaje.

Znaki szczególne
* Kulisty czarnofioletowy owoc czarnej jagody pokryty jest niebieskawym woskowatym nalotem. Dojrzała borówka ma wyraźne wgniecenie na wierzchołku.
Najpopularniejsze nazwy to czarna jagoda i borówka czarna, ale spotykane są także inne: czernica, borowina, jagodzina, leśna jagoda.
* W przeciwieństwie do innych owoców jagodowych, które trzeba gotować z dodatkiem cukru, borówki czarne są na tyle słodkie, że można je jeść na surowo – wtedy nie tracą witaminy C. Są jej dobrym źródłem – 300 g świeżych owoców pokrywa dzienne zapotrzebowanie na witaminę C.
* Czarne jagody są niskokaloryczne, a ze względu na swoje właściwości oczyszczające organizm znakomicie sprawdzają się przy wszelkiego rodzaju dietach. Wartość energetyczna 100 g borówek wynosi 61 kcal.

Wieść niesie, że w carskiej Rosji, około 1900 roku, carewicza Aleksego dopadła nieznośna dezynteria (czerwonka). Wołano wielu lekarzy, próbowano wielu środków, ale żaden z najdroższych leków nie był w stanie wygonić choroby. Wtedy zrozpaczony car Mikołaj II postanowił chwycić się ostatniej deski ratunku, czyli zwrócić się o pomoc do znachorów. I pomogło! Carewicza uzdrowił zwykły chłop z tobolskiej guberni, podając mu... odwar z czarnych jagód. Był to urodzony w 1864 roku Grigorij J. Nowych, czyli słynny później Rasputin. Fakt, że uratował carewiczowi życie zaskarbił mu dozgonną wdzięczność dworu i diametralnie odmienił jego życie. Z czasem Rasputin obwołał się świętym i prorokiem, zyskując tak duże wpływy w Rosji, że bez jego zgody długo nie mianowano w tym kraju żadnego ministra i wyższego dowódcy.

Owoce czarnej jagody zbiera się od czerwca do końca września. Zbieramy je w pogodne dni, najlepiej rankiem, do lekkiego, sztywnego koszyka.

Kładziemy je niezbyt grubą warstwą. Tylko wtedy można zapobiec ich pognieceniu. Z krzewinki zbieramy tylko jagody dojrzałe, na tyle delikatnie, aby owoców nie ugniatać, nie kaleczyć i nie zetrzeć z nich woskowego nalotu.

– Owoce czarnej borówki suszymy rozłożone cienką warstwą, na słońcu lub w piekarniku. Początkowo temperatura powinna sięgać ok. 30 – 40 st. C, potem owoce trzeba dosuszyć w temperaturze wyższej, sięgającej ok. 70 st. C. – mówi Marzena Królikowska. – Jagody dobrze wysuszone nie powinny być zlepione i popalone. Przechowujemy je w metalowych puszkach, w suchym i ciemnym miejscu – dodaje.

Ranek, kiedy obeschnie rosa, to także najlepszy czas na zbieranie liści czarnej jagody. – Osmykujemy je z dobrze ulistnionych, zdrowych gałązek, pamiętając aby pozostawić na krzewince co najmniej 30 proc. ulistnienia. Nie wolno zrywać wierzchołków gałązek. Liście schną bardzo łatwo, dlatego wystarczy suszyć je w naturalnych warunkach, w przewiewnym miejscu, w temperaturze około 30 st. C.

Choć istnieją dowody na to, że czarna jagoda znana była ludom starożytnym, niewiele wiadomo o tym, aby ceniono wówczas walory odżywcze i lecznicze tej rośliny. Wiadomo natomiast z całą pewnością, że na zaletach tego leśnego przysmaku poznały się plemiona słowiańskie, w północnej Europie borówka była jednym z najstarszych leków ziołowych.

Lekarstwa w owocach i liściach
Owoce czarnej jagody mają przede wszystkim działanie oczyszczające (a przez to odmładzające!) organizm. Zapobiegają biegunkom, niszczą drobnoustroje chorobotwórcze, a także robaki jelitowe (m. in. owsiki), są skuteczne w stanach zapalnych dróg moczowych, poprawiają ostrość widzenia o zmierzchu, obniżają gorączkę, działają korzystnie przy cukrzycy.
Liście działają bakteriobójczo i przeciwzapalnie przy problemach układu pokarmowego.

Co mają w środku?
LIŚCIE: bogate są w garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, cukry, zawierają 4–6 proc. soli mineralnych, z czego ponad połowę stanowi potas, 8 proc. – wapń, więcej niż 6 proc. – magnez, obecne są także żelazo i fosfor.
OWOCE CZARNEJ JAGODY są dość zasobne w potas, żelazo, siarkę i wapń, ale mają stosunkowo niewiele magnezu i fosforu. Są zasadotwórcze, zawierają niemal wszystkie witaminy (wit. A, B1, B2, PP, C oraz ślady witami