Historia Wrocławia: Tramwaje

Nic w tym dziwnego. Po wojnie we Wrocławiu tak właśnie malowano tramwaje, na wzór lwowski.

Dzisiaj każdy przyzwyczajony jest do  MPK jako jedynego przewoźnika tramwajowego we Wrocławiu. Tak samo jak każdy przyzwyczajony jest do tramwajów elektrycznych. Wcześniej było inaczej.

Do 1924 roku w mieście istniały trzy rywalizujące ze sobą spółki. Każda z nich próbowała uczknąć dla siebie trochę wrocławskiej przestrzeni.

Początek

Kiedy na ulicach miasta pojawiły się pierwsze tramwaje? W roku 1876 powstało we Wrocławiu Towarzystwo Wrocławskiej Kolei Ulicznej (Breslau Strassen-Eisenbahn Gesselschaft) – BSEG, pierwszy wrocławski przewoźnik. Konna trasa tramwajowa została otwarta rok później i biegła z okolic ulicy Krasińskiego do zoo.

W latach 1877-78 BSEG utworzyła linie, dzięki którym bez problemu można było dojechać z północy na południe i ze wschodu na zachód miasta. Powstała także trasa na obrzeżach historycznego Wrocławia. Dwie inne przebiegały przez wrocławski Rynek. Jedna z nich wiodła od Szczytnik do Popowic i przecinała północną stronę Rynku. Druga od Borka do dworca Nadodrze przez wschodnią pierzeję Rynku w stronę ulicy Kuźniczej a następnie przez Bramę Cesarską Uniwersytetu Wrocławskiego do Mostu Uniwersyteckiego.

Kolor niebieski zapożyczyliśmy od lwowskich tramwajów

Elektryczne zamiast konnych
Na konkurencję nie trzeba było długo czekać. Rozwój techniki na świecie spowodował, że tramwaje elektryczne zaczęły wypierać z ulic tramwaje konne.

W 1892 roku we Wrocławiu powstała spółka Elektryczne Tramwaje Wrocław (Elektrische Strassenbahn Breslau) - ESB, założona z inicjatywy Moritza Wehlau. W połowie czerwca 1893 została uruchomiona pierwsza elektryczna linia tramwajowa z Grabiszyna na Rakowiec. W tym samym roku ruszyła kolejna linia wiodąca z Rynku przez plac Legionów w stronę Rakowca.

BSEG nie pozostało bierne wobec nowo powstałej konkurencji. Na początku lipca 1899 r. podpisano umowę z władzami miejskimi o zmianie napędu. Wybudowano też nowy odcinek trasy tramwajowej na linii od Borka do Parku Południowego.

W 1901 roku niemalże cała sieć BSEG była już zelektryfikowana (za wyjątkiem końcowego odcinka przy ulicy Parkowej). Na początku XX wieku powstała przy ulicy Legnickiej remontowa zajezdnia tramwajowa dla taboru elektrycznego.

Pod koniec kwietnia 1906 roku BSEG wycofało z użytku ostatni tramwaj konny. W ten sposób Wrocław ostatecznie wszedł w erę miejskiej komunikacji elektrycznej.

Konkurencja

BSEG oraz ESB konkurowały ze sobą i często nie potrafiły się porozumieć co do wspólnego użytkowania linii. Wojny cenowe spowodowały, że nie było jednej stawki za bilet, a opłata zależała od rodzaju trasy i przewoźnika. Taka polityka stanowczo nie opowiadała wrocławskim władzom. Rezultat był taki, że w 1902 roku powstały Miejskie Tramwaje Wrocław (Städtische Strassenbahn Breslau) – SBB.

Nowy przewoźnik początkowo nie stanowił dużej konkurencji dla istniejących już spółek, biorąc pod uwagę, że w dużej mierze musiał wykorzystywać torowiska już istniejące, płacąc za to BSEG oraz ESB. Sytuacja taka nie trwała jednak długo, w stosunkowo szybkim czasie SSB wybudowało sieć własnych torowisk i uniezależniła się od konkurentów.

W 1911 roku nastąpił ciekawy zwrot w historii wrocławskiej komunikacji. SSB wykupiło majątek BSEG, dzięki czemu stało się największym wrocławskim przewoźnikiem. W 13 lat później miejska spółka przejęła też drugiego konkurenta i stała się monopolistą.

Ale jak to w końcu było z tymi kolorami tramwajów? Otóż był to jeden z elementów rozpoznawczych taboru. W zależności od koloru wagonu można było łatwo określić, do którego przewoźnika dany tramwaj należał. Wagony BSEG był trójkolorowe, poniżej dolnej linii okien znajdowały się trzy pasy: żółtozielony, ciemnozielony i żółtozaielony. Wagony ESB były odpowiednio pomalowane na kolory biały, zielony i jasnożółty. SSB odpowiednio na biały, czerwony i jasnożółty. Po przejęciu przez miasto wszystkich spółek, wagony zaczęto stopniowo przemalowywać na kremowo.

Po drugiej wojnie światowej, na wzrór Lwowa, wrocławskie tramwaje zmieniły barwę na kolor niebieski.

Marcin Jędrzejczak
przewodnik miejski