Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Dlaczego Dolny Śląsk leży na górze, a Górny Śląsk na dole? Ciekawostki o obu regionach. Co je łączy? ZDJĘCIA

Justyna Orlik
Justyna Orlik
Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim jest pierwszym na trasie Szlaku Zamków Piastowskich, który rozciąga się na długość 152 kilometrów i znajduje się na terenie województwa dolnośląskiego. Do zwiedzenia poza nim są także, m.in.: zamek Książ, zamek w Bolkowie i Bolczowie, zamek Wleń oraz zamek Grodziec. Zamki piastowskie znajdują się również na Górnym Śląsku.

Z zamku Grodno, położonego w w Górach Czarnych roztacza się piękny widok na Jezioro Bystrzyckie.
Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim jest pierwszym na trasie Szlaku Zamków Piastowskich, który rozciąga się na długość 152 kilometrów i znajduje się na terenie województwa dolnośląskiego. Do zwiedzenia poza nim są także, m.in.: zamek Książ, zamek w Bolkowie i Bolczowie, zamek Wleń oraz zamek Grodziec. Zamki piastowskie znajdują się również na Górnym Śląsku. Z zamku Grodno, położonego w w Górach Czarnych roztacza się piękny widok na Jezioro Bystrzyckie. Dariusz Gdesz / Polskapresse
Co łączy dolny i Górny Śląsk? Dziś trudno w to uwierzyć, ale Wrocław był historyczną stolicą całego Śląska, położoną w górnym i środkowym dorzeczu Odry. Przechodził z rąk do rąk i należał do Niemiec, Czechów oraz Polaków. Pierwszym ludem zamieszkującym ten region byli Celtowie, a w pierwszej połowie VII wieku Słowianie. Czy cały Śląsk ma jakieś wspólne tradycje? Sprawdzamy!
od 16 lat

Spis treści

Kilka faktów historycznych o Śląsku. Przechodził z rąk do rąk

Grody piastowskie powstały w pierwszej połowie X wieku we Wrocławiu, Głogowie i Opolu, a biskupstwo wrocławskie powstało w 1000 roku podczas zjazdu gnieźnieńskiego. 100 lat po rządach Mieszka I władzę nad Śląskiem objął Bolesław Krzywousty i to za jego sprawą doszło do rozbicia dzielnicowego, wskutek którego władzę nad tym obszarem objął Władysław II Wygnaniec, a następnie Bolesław IV Kędzierzawy oraz Bolesław Wysoki. Ostatnim Piastem, który sprawował pieczę nad Śląskiem był Henryk IV Probus. W 1372 roku podczas zjazdu we Wrocławiu król Polski Ludwik Węgierski podpisał traktat pokojowy z Czechami i zrzekł się prawa do panowania nad Śląskiem. W 1392 roku umiera także wdowa po Bolku II, więc ostatnie księstwo śląskie traci swoją niezależność. Po śmierci Ludwika II Jagiellończyka (król Czech, Węgier i Chorwacji) w 1526 roku rozpoczyna się okres panowania niemieckiej dynastii Habsburgów.

Śląsk, mimo przechodzenia z rąk do rąk, zachował swój wielopaństwowy charakter, a we Wrocławiu znana była gwara „polnisch”, a później "wasserpolnisch", którą początkowo posługiwali się flisacy odrzańscy. O podobieństwach dawnego dialektu do języka polskiego wiemy z opublikowanej w 1864 roku gwarowej pieśni Wrocławia, na której motywach powstał dzisiejszy hejnał miasta.

"We Wrocuawiu na rynecku stojóm wojocy,
Są tam łóni postrojyni wszyscy jednocy.
Są tam łóni rozmajici rycerze i junocy,
Szykujóm sie na wojynka we dnie i w nocy.
Hej cisawy mój kónicek bandzie, bandzie r-zoł,
A tobie moja dziewcyno bandzie, bandzie zol."

Ówcześni Polacy w trakcie panowania Królestwa Pruskiego utworzyli ruch narodowy, który wyrażał, m.in. ich bunt przeciwko powszechnej germanizacji. Część mieszkańców historycznego Śląska zdecydowało się na posyłanie swoich dzieci do szkół poza Prusy. Chłopi z okolic Wrocławia, Bytomia i Jawora buntowali się z kolei przeciwko pańszczyźnie i żądali jej zniesienia. Ostatnie krwawe powstanie zostało stłumione w 1844 roku. Tkacze śląscy, którzy domagali się podniesienia zarobków i warunków bytowych z okolic Bielawy i Pieszyc na Dolnym śląsku nie mieli szans w starciu z armią pruską.

Jak wyglądał geograficzny podział Śląska po 1914 roku?

Po I wojnie światowej na mocy traktatu wersalskiego do Polski przyłączono trzy dolnośląskie miejscowości: Namysłów, Górę oraz Syców. Tymczasem na Górnym Śląsku doszło do powstań, w wyniku których zdecydowano o przeprowadzeniu plebiscytu. Jego wynik był niekorzystny dla Polaków. Na obszarze zajętym przez Niemców zostało ponad pół miliona Polaków. W 1920 roku doszło również do przyłączenia Zaolzia do terytorium ówczesnej Czechosłowacji w zamian za możliwość transportu broni, potrzebnej do walk z bolszewikami.

Koniec II wojny światowej przyniósł kolejne podziały terytorialne i cały niemiecki Śląsk został oddany Polakom. Część obszarów przyłączono do niemieckiej Brandenburgii i Saksonii. "Nowe" polskie miasta zaczęli zasiedlać Kresowianie, a także mieszkańcy środkowej części naszego kraju. Mniejszość niemiecka do 1950 roku, której główne skupiska znajdowały się w Wałbrzychu i Jeleniej Górze, liczyła 80 tysięcy osób. Po odwilży październikowej, związanej z przejęciem władzy przez Władysława Gomułkę większość Niemców wyjechało do ówczesnego RFN.

Co łączy Dolny Śląsk z Górnym Śląskiem? Sprawdzamy

W herbach obu z nich znajduje się wizerunek orła nawiązujący do symboliki rodowych herbów Piastów śląskich. Wspólna dla obu regionów jest Odra. Teren usytuowany wokół górnego jej biegu został nazwany Górnym Śląskiem, a położony niżej Dolnym Śląskiem. W obu regionach znane są także tradycje górnicze. Tradycje Barbórki, obchodzonej hucznie 4 grudnia, kultywowane są przez górników w Katowicach oraz Bogatyni i innych rejonów znanych z wydobycia surowców. Górny i Dolny Śląsk łączy również linia kolejowa oraz autostrada A4.

Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim jest pierwszym na trasie Szlaku Zamków Piastowskich, który rozciąga się na długość 152 kilometrów i znajduje się na terenie
Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim jest pierwszym na trasie Szlaku Zamków Piastowskich, który rozciąga się na długość 152 kilometrów i znajduje się na terenie województwa dolnośląskiego. Do zwiedzenia poza nim są także, m.in.: zamek Książ, zamek w Bolkowie i Bolczowie, zamek Wleń oraz zamek Grodziec. Zamki piastowskie znajdują się również na Górnym Śląsku.

Z zamku Grodno, położonego w w Górach Czarnych roztacza się piękny widok na Jezioro Bystrzyckie. Dariusz Gdesz / Polskapresse

Nie tylko geografia. Dolny Śląsk i Górny to wspólne tradycje. Które z nich zaskakują?

Każdy z regionów wyróżniał się charakterystycznym strojem ludowym. Na Górnym Śląsku były to, m.in. stroje:

  • cieszyński
  • pszczyński
  • raciborski
  • rozbarski (górzański)
  • stroje Górali śląskich
  • stroje Lachów śląskich
Tak wyglądał strój cieszyński. Spopularyzowali go cieszyńscy mieszczanie. Co ciekawe panny chodziły z odsłoniętą głową, mężatki w czepkach, a starsze
Tak wyglądał strój cieszyński. Spopularyzowali go cieszyńscy mieszczanie. Co ciekawe panny chodziły z odsłoniętą głową, mężatki w czepkach, a starsze kobiety zakładały dodatkowo płócienne chusty. Wikipedia

A na Dolnym Śląsku:

  • strój jeleniogórski
  • strój karkonoski
  • strój kaczawsko-nadbobrzański
  • strój kłodzki
  • strój wałbrzyski
  • oraz wrocławski
Oba regiony odznaczały się bogactwem strojów ludowych. Na zdjęciu można zobaczyć jak wyglądał strój karkonoski.
Oba regiony odznaczały się bogactwem strojów ludowych. Na zdjęciu można zobaczyć jak wyglądał strój karkonoski. fotopolska.eu

Dolny Śląsk nazywano swego czasu krainą czepców z uwagi na charakterystyczne i popularne nie tylko w tym regionie nakrycia głowy, które cechowały bogate zdobienia.

Dolny i Górny Śląsk historycznie zamieszkiwali Polacy, którzy tworzyli własny język, ale i kulturę, która przenikała oba regiony. Część z tych faktów bywa zaskakująca. Najciekawsze prezentujemy w naszej galerii. Zobaczcie.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wideo

Materiał oryginalny: Dlaczego Dolny Śląsk leży na górze, a Górny Śląsk na dole? Ciekawostki o obu regionach. Co je łączy? ZDJĘCIA - Gazeta Wrocławska

Wróć na wroclaw.naszemiasto.pl Nasze Miasto