Weszła w życie ustawa antyprzemocowa 2.0. Ofiary przemocy domowej zyskają większą ochronę i pomoc

Nowe regulacje są rozszerzeniem ustawy antyprzemocowej z 30 kwietnia 2020 opracowanej w Ministerstwie Sprawiedliwości pod nadzorem wiceministra Marcina Romanowskiego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami osoba stosująca przemoc fizyczną, stanowiącą zagrożenie dla życia lub zdrowia domowników, musi decyzją policji bezzwłocznie opuścić mieszkanie. Otrzymuje również zakaz zbliżania się do domostwa przez 14 dni, a sądy mają do dyspozycji narzędzia umożliwiające szybsze rozpoznanie sprawy.

- Te regulacje okazały się bardzo skuteczne. Świadczą o tym liczby. Do 1 lipca 2023 r. wydano łącznie 10 127 nakazów opuszczenia przez sprawców przemocy wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia oraz zakazów zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia – informuje Ministerstwo Sprawiedliwości.

Wchodząca w życie nowelizacja jeszcze bardziej wzmacnia ochronę ofiar. Prace nad zmianami również pilotował Marcin Romanowski.

- Teraz dodatkowo wzmacniamy ochronę osób doznających przemocy domowej, m.in. poprzez kolejne ograniczenie prawa sprawcy przemocy do zbliżania się lub kontaktowania z osobą pokrzywdzoną – komentuje wiceminister.

Jak informuje ministerstwo, do obowiązujących przepisów dodane zostały rozwiązania, dzięki którym możliwe będzie izolowanie osób stosujących przemoc domową, w sytuacjach gdy stwarzają one zagrożenie dla życia lub zdrowia innych, również poza wspólnie zajmowanym mieszkaniem.

Nowe regulacje dadzą policji i Żandarmerii Wojskowej dodatkowe uprawnienia. Wskazane organy będą mogły wydać wobec sprawcy natychmiastowy:

• zakaz zbliżania się osoby dotkniętej przemocą na odległość ustaloną w metrach
• zakaz kontaktowania się z osobą dotkniętą przemocą domową, aby uniemożliwić jej nękanie również za pomocą środków komunikowania się na odległość (mail, telefon, komunikatory internetowe)
• zakaz wstępu i przebywania w określonych miejscach, jak zakład pracy, szkoła czy placówki oświatowo-wychowawcze, opiekuńcze i artystyczne, a także obiekty sportowe, gdzie uczęszcza osoba dotknięta przemocą domową lub jej dzieci.

Wydane zakazy będą mogły zostać przedłużone przez sąd cywilny, tak samo jak w przypadku obowiązującego dotychczas zakazu zbliżania się do mieszkania.

- Kompetencje sądu cywilnego będą również szersze w zakresie ochrony przed tzw. stalkingiem. Co więcej, sąd będzie mógł wydać zakaz kontaktowania się, gdy sprawca przemocy domowej nęka swą ofiarę za pomocą środków komunikacji elektronicznej, wzbudzając u niej (uzasadnione okolicznościami) poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia albo w inny, istotny sposób narusza jej prywatność – informuje Ministerstwo Sprawiedliwości.

Ustawa antyprzemocowa 2.0 wprowadza również rozwiązania w zakresie procedury karnej przyjaznej dla najsłabszych.

- Zgodnie z nowymi przepisami organ prowadzący postępowanie będzie, w oparciu o szczegółowy kwestionariusz, ustali indywidualne potrzeby pokrzywdzonego. Dzięki temu przesłuchanie zostanie przygotowane z uwzględnieniem jego osobistej sytuacji – ograniczeń i potrzeb – zapewnia ministerstwo.

Ponadto ustawa wprowadza zmiany w procedurze pouczeń o prawach i obowiązkach uczestników postępowania. Będą sporządzone w prostym, zrozumiałym języku.

- Dla osób nieporadnych ze względu na wiek lub stan zdrowia, lub osób które nie ukończyły 18 lat, przewidziano dodatkowo wyjaśnienia odnośnie ich uprawnień i obowiązków. W zależności od grupy docelowej, będą one udzielane w formie opisowej lub (dla najmłodszych) graficznej – informuje Ministerstwo Sprawiedliwości.

Wprowadzony również zostanie nowy, bardziej przyjazny tryb przesłuchania dla osób z zaburzeniami psychicznymi lub rozwojowym oraz dla osób, o których występują zakłócenia zdolności oceny sytuacji.

- Jeżeli będzie to konieczne, przesłuchanie takie będzie odbywać się przy wykorzystaniu komunikacji wspomagającej i alternatywnej (AAC). Komunikacja alternatywna służy do porozumiewania się w inny sposób niż za pomocą mowy, a komunikacja wspomagająca ma charakter uzupełniający do występującej choćby w minimalnym stopniu mowy werbalnej. To m.in. piktogramy, System PCS, czy system językowy MAKATON – zapewnia ministerstwo.

Standardy dotyczące tych procedur oraz wzory pouczeń, wyjaśnień i informacji, zostały przygotowane we współpracy z ekspertami z różnych dziedzin. Ministerstwo Sprawiedliwości skorzystało również z międzynarodowego doświadczenia UNICEF – z organizacją zostało zawarte porozumienie w tej kwestii. Jak podaje ministerstwo, powyższe rozwiązania wejdą w życie 15 lutego 2024 r.