Świętochłowice

W Świętochłowicach nie ma zabytkowych nekropolii i pomników, a najstarsze cmentarze pochodzą z końca XIX wieku. Spoczywają na nich ludzie zasłużeni dla miasta - społecznicy, nauczyciele, proboszczowie. Wszystkim zmarłym, także i tym co grobów nie mają należy się pamięć i choćby krótka modlitwa.

Ego sum resurrectio et vita" (Jam jest zmartwychwstanie i życie) - taki napis widnieje na bramie cmentarnej jednej z najstarszych nekropolii w mieście. Stary Cmentarz założono w 1896 r. Niewiele osób wie, że właściciel miejscowości, hrabia Guido Henkel von Donnersmarck ofiarował pod nekropolię półtora hektara gruntu. Brama cmentarna z łacińską sentencją i furtką boczną zostały wykonane z kutego żelaza i osadzone w wysokim, neobarokowym, murowanym portalu. Na przecięciu alejek głównych widać sześciometrowy krzyż z napisem "Fundacja parafian".

- Na Starym Cmentarzu mamy szereg nagrobków o wartości historycznej, pochodzących z przełomu XIX i XX wieku - mówi Zdzisław Klose, prezes świętochłowickiego oddziału PTTK. - Nieopodal bramy jest pomnik Theodora Bronnego, dawnego nauczyciela i kierownika miejscowych szkół. W Archiwum Państwowym w Katowicach odkryto kronikę jego autorstwa napisaną po niemiecku - opowiada. Na nagrobku nauczyciela czytamy napis: "Rektor T. Bronny".

Na tym cmentarzu znajdziemy także symboliczny pomnik upamiętniający ofiary obozu w Zgodzie. Uwagę przechodniów zwraca poza tym zadbany pomnik ku czci poległych powstańców śląskich.

W centrum miasta, niedaleko Starego Cmentarza, u zbiegu ulic Szpitalnej i Licealnej powstał Nowy Cmentarz należący do parafii św. Piotra i Pawła. Co ciekawe, przed wejściem nań mamy schron z drugiej wojny światowej, a do budowy podmurówki ogrodzenia cmentarza wykorzystano kamień z byłego zamku świętochłowickiego.

Cmentarz założono w 1923 r. Choć jest o wiele młodszy od prawie sąsiadującego z nim Starego Cmentarza, też może pochwalić się ciekawymi nagrobkami o wartości historycznej. Do nich należy pomnik Gerharda Poloczka z 1932 roku, Franciszka Myśliwca z 1934 r. czy rodziny Grobosch z 1935 r.

Naprzeciw tej nekropolii jest cmentarz ewangelicki poświęcony w 1901 r., podobnie jak nowo wybudowany kościół ewangelicki. Do 1901 roku ewangelicy w Świętochłowicach należeli do gminy kościelnej w Królewskiej Hucie. Tam też chowano wiernych ze Świętochłowic. Jako ciekawostkę lokalni historycy podają, że teren pod cmentarz został wydzierżawiony od fiskusa górniczego z Królewskiej Huty z 70 marek miesięcznie na 40 lat. Na cmentarzu zwraca uwagę granitowy krzyż, na cokole widać tabliczkę z napisem: "Czy żyjemy, czy umieramy, Pańscy jesteśmy". - Tutaj także znajduje się pomnik poświęcony ofiarom obozu w Zgodzie - mówi Marian Piegza, lokalny historyk. - Możemy podziwiać także nagrobki o wartości historycznej, jak nagrobek Johana Martina z 1905 roku czy pastora Otokara Klejzara z 1908 roku - wylicza.

Mieszkańcom Zgody doskonale znany jest cmentarz "Na Hugobergu". Teren na jego założenie został zakupiony od hrabiego von Donnersmarcka w 1933 r. Potem poszerzano go o kolejne działki. W centralnej części jest pomnik ku czci ofiar pomordowanych w czasie drugiej wojny światowej. Na cmentarzu pochowani są byli proboszczowie parafii św. Józefa, ks. proboszcz Emil Śliwka oraz ks. proboszcz Antoni Swadźba. - Jest tutaj również pochowany Jerzy Stompel, organista i ojciec znanego pianisty Józefa Stompla - mówi Zdzisław Klose.

Jedyny w Świętochłowicach cmentarz zlokalizowany obok kościoła znajdziemy w dzielnicy Lipiny. Położony jest tuż przy kościele św. Augustyna. To tutaj jest nagrobek Augustyna Świdra, działacza niepodległościowego, członka "Sokoła", publicysty i pisarza. - Cmentarz jest nietypowy, gdyż dzieli się na dwie części potocznie nazywane "przy kościele" i "za torami" - opowiada Zdzisław Klose. - Wśród pracowników dawnych zakładów cynkowych śmiertelność była tak duża, iż szybko zabrakło miejsca na cmentarzu. Poszerzono go o tereny znajdujące się za torami prowadzącymi do ówczesnej kopalni "Matylda" - dodaje.

W Lipinach są także pozostałości po cmentarzu ewangelickim przy ul. Chorzowskiej. Niestety, ten jest mocno zniszczony i zaniedbany, choć jeszcze w latach 50. ubiegłego wieku był w dobrym stanie. Cmentarz należy do chorzowskiej parafii ewangelickiej. Niewiele osób pamięta, że przed drugą wojną światową w Lipinach była parafia ewangelicko-augsburska, kościół rozebrano jednak z powodu szkód górniczych w 1936 r.

Jedyny w Chropaczowie cmentarz znajduje się w pobliżu kościoła Matki Bożej Różańcowej. Co ciekawe, założono go wcześniej niż kościół, bo już w 1893 r. Początkowo nekropolia miała tylko powierzchnię 1,5 morgi, ale gdy budowano kościół powiększono cmentarz o wynajęte w 1912 r. kolejne dwie morgi ziemi od Spółki Akcyjnej Kopalń i Cynkowni w Lipinach. W latach 20. ubiegłego wieku wybudowano tam kaplicę cmentarną, którą poddano gruntownej renowacji pół wieku późnej. W pobliżu kaplicy widać pozostałość po krzyżu cmentarnym, zachował się cokół z niszą, w której ustawiona została figura Matki Bożej. Tablica z inskrypcją jest już częściowo nieczytelna. Początkowo cmentarz był zarządzany przez parafię lipińską, potem chropaczowską.

Jeśli ktoś wybierze się na spacer po Chropaczowie, warto żeby zwrócił uwagę na położony przy ul. Kościelnej nietypowy przydrożny krzyż. Umieszczony jest w łukowatej wnęce między domami, ma ponad trzy metry wysokości, a ufundowany został w 1899 r. przez rodzinę Kosturów.

W mieście jest także cmentarz komunalny położony w Piaśnikach przy ul. Bytomskiej obok kościoła Najsłodszego Serca Pana Jezusa. Założono go w 2002 r.

Zmiany organizacji ruchu przy cmentarzach

W Świętochłowicach 1 listopada będą obowiązywać zmiany organizacji ruchu w rejonie cmentarzy.

Lipiny - cmentarz przy ul. Chorzowskiej i Barlickiego.
Na ul. Barlickiego będzie zakaz parkowania od skrzyżowania z ul. Graniczną do skrzyżowania z ul. dr. Bukowego po obu stronach ulicy.

Centrum - rejon Starego Cmentarza.
Ulica Cmentarna będzie zamknięta dla ruchu od ul. Polaka.

Góra Hugona - cmentarz "Na Hugobergu".
Na ul. Komandra będzie zakaz parkowania od skrzyżowania z ul. Bukową.

Centrum - rejon Nowego Cmentarza.
Ul. Szpitalna zamknięta dla ruchu od skrzyżowania z ul. Wyzwolenia (nie dotyczy mieszkańców ul. Licealnej i ul. Nastolatków), poza tym będzie całkowicie zamknięta dla ruchu od skrzyżowania z ul. Licealną oraz od skrzyżowania z ul. Polną w kierunku do centrum. Objazdy do Chorzowa będą prowadzone ul. Wyzwolenia, Szkolną i Polną.

Chropaczów - cmentarz w pobliżu kościoła Matki Bożej Różańcowej.
Ul. Armii Ludowej zamknięta dla ruchu od skrzyżowania z ul. Kościelną.

Uwaga!

Policja w Świętochłowicach prosi także kierowców, by zwracali uwagę na oznakowania na drogach z powodu trwających na nich prac remontowych. Szczególnie dotyczy to ul. Łagiewnickiej, Żołnierskiej oraz 1-go Maja. Poza tym apeluje do kierowców, by nie jeździli "na pamięć" ulicą Dworcową. Zakończył się już remont tej ulicy, która od ul. Bytomskiej w kierunku centrum jest jednokierunkowa. Tymczasem niektóre auta jeżdżą tam "pod prąd".

Autobusy i tramwaje

31 października i 1 listopada 2009 r. autobusy KZK GOP kursować będą według rozkładów jazdy obowiązujących w soboty, ale więcej kursów wprowadzonych zostanie na liniach w rejonie cmentarzy.

Warto pamiętać, że linie tramwajowe nr 3, 7, 14, 15, 26, 27 będą mieć większy tabor.

Zwiększona też zostanie częstotliwość kursowania autobusów (w godz. ok. 9-18) lub wydłużone zostanie kursowanie na następujących liniach: 6, 39, 76, 109, 140, 154, 165, 175, 201, 230, 292, 616, 634, 637, 673, 674, 710, 720, 840 i 949. Dla linii autobusowych nr: 236, 955, 969 i 973 obowiązywać będą specjalne rozkłady jazdy. Linie autobusowe nr: 288, 803, 806 będą jeździć według rozkładów obowiązujących w dni robocze.

Ponadto, tylko 1 listopada (niedziela) linie autobusowe nr: 39, 52, 146, 155, 230, 255 i 850 nie będą obsługiwać przystanków przy centrach handlowych, a linie nr: 250, 750, S-6, S-7, S-8, S-9, S-10 i S-15 nie będą kursować.

W celu ułatwienia dojazdu w rejon cmentarzy oraz powrotów do domów uruchomione zostaną dodatkowe linie autobusowe i tramwajowe (tzw. linie cmentarne C). Linie te kursować będą 31 października i 1 listopada w godz. ok. 9-18 (obowiązuje w nich taryfa jak dla linii zwykłych. Przykładowo w Chorzowie i Siemianowicach Śląskich będzie kursował autobus C-7 na trasie: Chorzów Batory Pętla - Chorzów II - Chorzów Stary - Michałkowice - Siemianowice Powstańców Pętla (co 30 minut).

Szczegółowe informacje pod bezpłatną infolinią KZK GOP nr: 0800163030 oraz adresem internetowym