Pora na pomidora

Ile potraw można wyczarować z pomidora? Bardzo albo nawet bardzo, bardzo dużo.

Co więcej - ketchup zawładnął młodym pokoleniem, które spożywa je niemal ze wszystkim. Pomidora dodaje się do wielu potraw, wypija w postaci soków. Bardziej odważni twierdzą, że jest on królem jarzyn. No właśnie, ale czy warzyw...

Historia pomidora rozpoczęła się od kwiatowych rabatek. Ignorowany był jego owoc - jednak owoc, nie warzywo – uznawany za przyjemny dla oka, ale trujący. Pokutuje to do dnia dzisiejszego, bowiem niektórzy twierdzą, że należy wyrzucać pestki, jak Robert Makłowicz, bo psują ich smak lub są wręcz szkodliwe - Pascal Brodnicki. W moim domu zjada się trujące pestki, uważając, że to właśnie one są kwintesencją smaku pomidora. Wracając jednak do historii trzeba przypomnieć, że do XVII wieku oglądano je tylko, a jadać zaczęto dopiero w następnym stuleciu najpierw w Ameryce Południowej, potem w Europie.

Ojczyzną pomidora jest prawdopodobnie Peru i stąd przybył dla pięknych kwiatów i owoców w XVI wieku do Europy, przywieziony prze konkwistadorów hiszpańskich. Owoce zapewniały pomidorom tak wielką popularność, że porównywano je do jabłek dorzucając epitety boskie, złote. Polska nazwa wywodzi się od francuskiego określenie „pomme d’or”, co znaczy złote jabłko.

Popularność w naszej rodzimej kuchni pomidor zyskał dopiero po pierwszej wojnie światowej i do dnia dzisiejszego największym sentymentem rodacy darzą „mięsne” gatunki, jak – malinówka czy bawole serce. Kuchnia polska zna setki przepisów, w których pomidory grają główne role lub występują w epizodach. Cenimy więc świeże pomidory, te prosto z krzaczka, chociaż dzisiejsze nie smakują już tak jak z babcinej grządki. Uwielbiamy także przetwory pomidorowe, a największym uznaniem wśród rodaków cieszy się pomidorówka czy gołąbki w sosie pomidorowym. Coraz częściej jadamy sałatki i dania kuchni śródziemnomorskiej.

Dlaczego pomidor jest tak popularny? Wielu mówi, że dlatego że jest bardzo zdrowy, że nie traci wartości w trakcie przetwarzania, ja jednak myślę, że przede wszystkim dla ich smaku. Mam na to dowód. Przypominam sobie, jak w socjalistycznych pociągach, podróżni jadali kurczaki z rożna , jajka na twardo i cieknące po brodzie pomidory. Gdyby mieli się ich jedzeniem katować dla zdrowia, na pewno nie robiliby tego w pociągu, który wiózł ich na wakacje w wymarzonym ośrodku Funduszu Wczasów Pracowniczych.

Ryszard Błaszczyk
Gospoda „Młyńskie Koło”

Bez pomidorów trudno wyobrazić sobie jakąkolwiek kuchnię. Olbrzymią rolę odgrywa on w naszym kraju. Jedna z najpopularniejszych zup w Polsce to oczywiście pomidorowa przyrządzana na wiele sposobów i podawana czysta, z makaronem, ryżem czy grzankami. Jednak najprostsze danie i spotykane tylko w polskiej kuchni to sałatka z pokrojonych w plastry pomidorów i posypanych pokrojoną w kostkę cebulą. Swego czasu żadne imieniny czy uroczystości rodzinne nie mogły się bez niej obejść, a dzisiaj, kiedy przychodzi sezon na pomidory, nie ma chyba domu, gdzie nie podawałoby się jej na śniadanie czy kolację.

Pomidory w bazylii na białym serze

Danie przypomina włoskie caprese, jednak kto je spróbuje, stwierdzi, że to inna bajka.

Składniki: pomidory, mozarella, świeża i suszona bazylia, sól, pieprz i olej z orzechów włoskich specjalnie sprowadzany z Zagrzebia „Bucino olej”

Przygotowanie: Pomidory sparzyć i obrać ze skórki. Kroimy w plasterki i układamy na przemian z pokrojoną w plastry mozarellą. Dekorujemy świeżą bazylią (nie szczędzimy) i posypujemy suszoną bazylią. Polewamy „Bucino olej”, który po wylaniu z ciemnego po chwili staje się zielony. Możemy go zastąpić innym olejem z orzecha włoskiego, ale nie będzie to już to samo, co w „Młyńskim Kole”. Doprawiamy solą i pieprzem.

Pomidorówka

Składniki: wcześniej nagotowany wywar wołowo-drobiowy (znacznie lepszy niż ten z kostek), pomidory, masło, cebula, czosnek, sól, pieprz, kwaśna śmietana

Przygotowanie: Pomidory sparzyć i obrać ze skórki. Pokroić w kostkę. Na rozgrzane masło wrzucić pokrojoną w kostkę cebulę i czosnek. Usmażyć na złoto. Dodać część pomidorów i dusić, redukując płyn o połowę. Całość wrzucić do wywaru, a tuż przed końcem gotowania dodać resztę pomidorów, jednak tak, aby się nie rozgotowały. Przed podaniem, na talerzu udekorować zupę kleksem z kwaśnej śmietany.

Faszerowane pomidory...

...kozim serem

Składniki: pomidory lekko twarde, kozi biały ser, kukurydza konserwowa, surowy ogórek, czarne oliwki, oliwka, papryka zielona

Przygotowanie: Ścinamy wierzch z pomidora i łyżeczką wydrążamy je, wyciągając cały środek, jednak tak, aby nie uszkodzić miąższu i skórki. Farsz przygotowujemy krojąc wszystkie składniki w drobną kostkę, oczywiście poza kukurydzą. Mieszamy z oliwą i nakładamy do pomidorów.

...mięsem

Składniki: pomidory lekko twarde, mielone mięso drobiowe, cebula, masło, pieczarki, cebula, suszona bazylia, zielona papryka, koncentrat pomidorowy

Przygotowanie: Ścinamy wierzch z pomidora i łyżeczką wydrążamy je wyciągając cały środek, jednak tak, aby nie uszkodzić miąższu i skórki. Na maśle złocimy cebulę pokrojoną w kostkę. Dodajemy mięso uważając, żeby nie zbijało się w grudki. Dodajemy pieczarki, suszoną bazylię. Kiedy zmiękną pieczarki, dodajemy koncentrat pomidorowy i w ostatniej fazie zieloną paprykę pokrojoną w drobną kostkę.

Plyndze na szabloku w pomidorach

Składniki sosu: mrożona zielona fasolka, pomidory, cebula, masło oraz wcześniej usmażone plyndze

Przygotowanie: Pomidory sparzyć i obrać ze skórki oraz pokroić w kostkę. Na maśle zeszklić pokrojony czosnek. Dodać pomidory. Dusić 5 minut, tak aby pomidory się nie rozgotowały. Po ściągnięciu z ognia dorzucamy rozmrożony szabloczek, tak aby został al dente (lekko twardy). Plyndze upieczone w kształcie małych okrągłych placuszków układamy na sosie.

Sos do gołąbków

Przygotowujemy jak do plyndz, tyle że nie dodajemy szabloku. Pan Ryszard poleca zawijać gołąbki w zewnętrzne liście, które najczęściej się odrzuca. Gołąbki mają kolor ciemnozielony, są lekko sztywne. Z wyglądu i smaku przypominają nieco greckie dolmadakia.