Jak się poskarżyć na przewlekłość postępowania w sądzie

Art. 45 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. stanowi jednoznacznie, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki wynika, m.in., z pojęcia prawa do rzetelnego procesu sądowego przewidzianym w art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.

Niestety dość długo czekaliśmy na prawną możliwość skarżenia się na przewlekłość postępowania przed polskim wymiarem sprawiedliwości. W niepełnym zakresie ta prawna możliwość istniała od 17 września 2004 r., ale dopiero po nowelizacji ustawą z dnia 20 lutego 2009 r. wprowadzono zmiany polegające na rozszerzeniu zakresu skargi również na karne postępowanie przygotowawcze. Jest to niezmiernie istotna zmiana, ponieważ dotyczyła możliwości skargi związanej z długotrwałym aresztowaniem (znane są liczne przykłady aresztu trwającego ponad 5 lat.)

W efekcie nowelizacji ustawa otrzymała niemiłosiernie, zupełnie niepotrzebnie długi tytuł: o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

Nie ma racjonalnej możliwości określenia z góry, ile sprawa danego rodzaju powinna trwać, ponieważ - zabrzmi to jak truizm - nie ma spraw takich samych. Każda sprawa to zupełnie inny stan faktyczny.

To zawsze strona czy inna osoba uprawniona do wniesienia skargi, (na przykład w postępowaniu karny również pokrzywdzony), musi sama stwierdzić, choć najlepiej dopiero po konsultacji z prawnikiem, czy "w jej" sprawie zostało naruszone prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

Dlatego ustawodawca przyjął takie oto właśnie rozwiązanie, że to od subiektywnego odczucia strony zależy, czy wniesie ona skarg w toku toczącej się jeszcze postępowania.

Sąd, który będzie badał zasadność skargi, będzie oceniał w szczególności terminowość i prawidłowość czynności podjętych już przez sąd (prokuratora, komornika). Musi przy tym uwzględnić charakter sprawy, stopień faktyczny i prawny jej zawiłości, kwestie rozstrzygniętych już w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, zwłaszcza tej, która zarzuca przewlekłość postępowania.

Skarga oczywiście musi czynić zadość wymaganiom przewidzianych dla pism procesowych, a ponadto zawierać:
- żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy,
- przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie.
Niezachowanie powyższych warunków będzie skutkować odrzuceniem skargi bez wzywania do uzupełnienia braków.

Sąd uwzględniając skargę może na wniosek lub z urzędu zalecić w sposób wiążący sądowi rozpoznający sprawę do do jej istoty odpowiednie czynności w wyznaczonym terminie. Oczywiście zalecenia te nie mogą wkraczać w zakres oceny faktycznej i prawnej sprawy.

W konsekwencji uwzględnienia skargi sąd, na żądanie skarżącego, zasądzi na jego rzecz od Skarbu Państwa lub komornika sumę od 2 000 do 20 000 zł. Mimo powyższego, nie wyłącza to możliwości dochodzenia w odrębnym postępowaniu z roszczeniem o naprawienie szkody na zasadach ogólnych oraz zadośćuczynienia.

Skarga podlega opłacie stałej w wysokości 100 zł. Jeżeli skargę wnosi kilka osób, każda z nich uiszcza oddzielnie tę opłatę.

Jeżeli nie wnieśliśmy w toku postępowania skargi na przewlekłość postępowania, to po uprawomocnieniu się tego postępowania co do istoty sprawy, możemy dochodzić naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości w trybie art. 417 Kodeksu cywilnego.

Jeśli masz pytanie dotyczące przepisów prawa, wyślij je mailem na adres: [email protected], w tytule wpisując "PYTANIE DO PRAWNIKA". Odpowiedzi szukaj w naszym serwisie.